Işıldayan Kadın Liderler: Canan Güllü

Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu başkanı, Türk kadın hakları savunucusu ve organizatör Canan Güllü, toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine düşüncelerini paylaşıyor.

​Toplumsal cinsiyet eşitliği sizin için ne anlam taşıyor? Bu konuda kişisel ve/veya temsil ettiğiniz sivil toplum kuruluşunun duruşunu paylaşabilir misiniz?

Toplumda iki cins vardır: Kadın ve erkek. Her ikisinin de sosyal alanda ve yasalar önünde haklardan eşit yararlanması, sorunuzun net karşılığıdır. Kişisel düşüncem, 33 yıl önce başladığım bu mücadelede, hak ihlallerinin de eşitsizlikten kaynaklandığı yönünde evrimleşen bir görüştür. 1976 yılında kurulan federasyonumuz, kadınların ve kız çocuklarının toplumsal hayatta var olabilmesi, karar mekanizmalarında eşit şekilde yer alması ve yasal haklarını farkında olarak kullanabilmesi adına mücadele etmektedir. Başkanı olduğum kurum ile benim ve ekip arkadaşlarımızın fikirleri, mücadelemizi güçlü kılmaktadır.

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için çalışmalarınızdan bahseder misiniz? Misyon ve taahhütleriniz nedir? Bugüne kadar elde ettiğiniz gelişmeleri paylaşır mısınız?

Federasyon olarak, ülkemizin 2022 Dünya Ekonomik Forumu toplumsal cinsiyet eşitsizliği karnesinde 146 ülke arasında 124. sırada yer almasının acısını çok derin hissediyoruz. Türkiye’nin arkasında ne yazık ki Afganistan, Pakistan, Kongo ve İran var. Biz 1976 yılından beri bu konudaki mücadelemizi sahada, parlamentoda ve medyada “Dil değişirse zihniyet değişir” düşüncesiyle önceliklendirdik. “Değişim Yarat” adlı bir kampanya ile bu işi uzun yıllardır sürdürüyoruz. Kelimelerin dilimize yerleşik ve kadını görünmez kılan etkilerini silmeye yönelik bu çalışmayı eğitim olarak uyguluyoruz. Medyada haberleri bize ulaştıran yerel ve ulusal basın emekçilerine toplumsal cinsiyet eşitliği eğitici eğitimleri veriyoruz. Yine özel sektörde beyaz yaka ve saha elemanlarını eğitimle buluşturuyoruz.

Yerel yönetimlerin kamusal alan içinde görev yapan birimlerine, örneğin park bahçeler, temizlik, ulaşım birimlerine ve kadın aile müdürlükleri ile iş birliği yaparak eğitimler veriyoruz. Yerel yönetimlerde temizlik, ulaşım, zabıta ve itfaiye birimlerinde kadınların çalışması için “Eşitlik Yerelde Başlar” protokolü imzalıyoruz. Hâlâ büyükşehir, il ve ilçe olmak üzere 70 belediye ile eşitlik için çalışmalar yapmaktayız.

Ülkemizin lokomotifi olan özel sektör ile de aynı çalışmaları farklı biçimlerde yaparak, istihdamda daha fazla kadının yer alması için iş birliği yapıyoruz. Yerelde, özel sektörde ve medyada bu çalışmaları yaparken, kamuda eşitliği sağlayan yasal düzenlemelerin hayata geçmesi adına mücadele ediyoruz.

Medeni Kanunu’nun yenilenmesi, Türk Ceza Kanunu, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Şiddetin Önlenmesi Sözleşmesi, İstanbul Sözleşmesi gibi yasal mevzuatlar için gayret sarf ediyoruz. Tüm bu yasal mücadelenin içinde yer alan, ülkenin tek ve en üst çatı örgütü olan federasyonumuz, ayrıca mağdurun yanında önleyici ve koruyucu politikalar üretmektedir. 2007 yılında kurulmuş olan ev içi şiddet acil yardım hattı ile şiddet gören, görme riski olan, can güvenliği olmayan kadınlar ve cinsel istismar mağdurlarına destek oluyoruz. Misyonumuz, artan oranda kadına şiddetin önlenmesi ve koruyucu olarak mağdurun yanında olmaktır. Mağdura sürdürülebilir bir yaşam sunabilmeyi hedefliyoruz; bu amaçla özel sektör ile destek hizmetlerinde iş birliği yapıyoruz.

Temel hedefimiz;

• Kız çocuklarının okullaşmasını sağlamak, erken yaşta ve zorla evlenmeyi önlemek,
• Cinsel istismar ve kadın cinayetlerinin ortadan kalkmasını sağlamak, kadınların istihdamda varlık göstermesi,
• Kadınlar üzerinde bulunan bakım yükünün azaltılması adına kreş ve yaşlı bakım merkezlerinin sayısının artmasını sağlamak,
• Siyasette karar mekanizmalarında eşit sayıda temsil edilmeyi sağlamak,
• Tüm bu sorunların temeli olan eşitsizliğin giderilmesi adına kurduğumuz Feminist Akademi ile toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimlerini kamuda yaygınlaştırmak.

Kadınlara fırsat eşitliği sağlanması için daha neler yapılabilir?

Biz “fırsat eşitliği” kelimesine karşıyız. Fırsat eşitliğinin sağlanabilmesi adına önce toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamalıyız. Geliri yetersiz olan bir ailede var olan iki çocuktan, kız olanı ekonomik yetersizlik nedeniyle okuldan alınıyorsa, bu eşitsizlik giderilmeden fırsat eşitliğinden bahsedemeyiz. Bu nedenle önce eşitlik sağlanacak, sonra fırsat konusunu konuşacağız. “Eşitlik çocuklukta başlar” diyoruz; 3-10 yaş aralığındaki çocuklar için masal kitaplarında eşitlikçi masallar hazırlayıp basıyor ve okullara dağıtıyoruz.

Bu konunun gündemde tutulmasının, tartışılmasının ve iş birliklerinin önemi nedir?

Gündemde tutulması çok önemli ama doğru tutulması ondan daha da önemli. Sırf yapmış olmak adına kamu, özel sektör ve yerel yönetimin içeriği boşaltılmış farkındalık etkinlikleri, gündemin konudan uzaklaşmasını sağlıyor. Bu nedenle konunun uzmanları ile iş birliği, saha çalışmaları ve kıt kaynakları olumlu değerlendirmek gerekir.

​Kadınların iş gücüne katılımı ve liderlik pozisyonlarında daha fazla temsil edilmesi için rol modellerinin önemine inanıyor musunuz?

Hem de çok fazla inananlardan biriyim. Her gittiğim ilde katıldığım toplantılarda bunun altını özellikle çiziyorum. Türkiye’yi 9 kez, 81 il ve 605 ilçe bazında gezen biri olarak bundan hiç vazgeçmedim.

Teknolojinin geldiği düzey, bunu kolaylaştırıyor aslında. Markalara özellikle büyük sorumluluk düşüyor. Toplumsal dinamiği harekete geçiren yanlışı değil, hedefi gösteren “Sen de yapabilirsin” vurgusuyla cesaretlendiren çalışmaları ile rol model örnekleri, bu çıtayı yükselterek kalkınmanın kadın-erkek iş birliği ile sağlanabileceğini gösterebilirler.

​Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda sizin en çok ilham aldığınız kadın lideri öğrenebilir miyiz?

Almanya Başbakanı Angela Merkel diyebilirim. Merkel, bir kadın olarak siyasette kariyer yapmak isteyen tüm dünya kadınlarına örnek olmuş ve onlara ilham vermiştir. Eşitliğin sağlandığı bir ülkede fırsatlar oluştuğunda bir kadının da tıpkı bir erkek gibi başarılı olabileceğini ve nüfuz elde edebileceğini kanıtlayan Merkel, toplumsal cinsiyet eşitliği açısından çok önemli bir örnektir.

Ayrıca feminist bir aktivist olarak eşitlik mücadelemin mimarı önce annem, sonra “Kendine Ait Bir Oda” kitabının yazarı Virginia Woolf’tur.

Işıltılarıyla kitleleri peşinden sürükleyenlerle ve sadece dibine değil, çevresine ışık verenlerle yolunuz kesişsin…

Sizce ‘Işıldayan Kadın’ın tanımı ve kriterleri nedir?

Bizler ışıldamayı mücevher konularına atfederiz. Dikkati çeken, tekrar tekrar bakmanızı sağlayan bir ışıltıyı sundukları için… Öncelikle ışıldamanın kadını erkeği olmamalı. Bu nedenle kriter olarak;

• Fırsatları iyi kullanarak değerlendiren, imkânsızı imkânlı hale getiren,
• Kıt kaynakları ile yaratan,
• İletişim kurarak organizasyonlar geliştiren,
• Köprüler kuran,
• Korkmadan, boyun eğmeden, inatla vazgeçmeden mücadele eden,
• Toplumsal faydayı öncelikleyen ve kendine hedef belirleyenler ışıldayanlardır.

Temennim, ışıltılarıyla kitleleri peşinden sürükleyenlerle ve sadece dibine değil, çevresine ışık verenlerle yolunuz kesişsin.

Peki toplumsal cinsiyet eşitliğine inanan, savunan, kadınları ışıldatmak için aksiyon alan kadın/erkek lider, kurum, platform ve olayları söyleyebilir misiniz?

Kendimi ve federasyonumu burada anmamak olmaz; lütfen bu durumu narsistik bir eylem olarak görmeyin. ‘Yanındayız’ derneği kurucusu Nur Ger ve eşitlik adına önemli çalışmalar yürüten Mert Fırat gibi isimleri özellikle vurgulamak isterim. Ayrıca, eşitlik konusunda duyarlı reklamlar yapmayı seçen Unilever ve Apple gibi şirketleri de takdir etmek gerek.

İktidarın İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararına karşın, özel sektörün bu sözleşmeyi destekleyen tavrı gerçekten muhteşem. Ve tabii ki siz bu konuyu gündeme getirerek çarpan etkisi sağlayanlardan ve takdire değer çalışma yapanlardansınız…

Son cümle olarak şunu söylemek istiyorum; ışıldamak mücadele etmektir aslında. Işıldayan mücadele kazandırır!