Işıldayan Kadın Liderler: Meral Güler

Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği Genel Başkanı Meral Güler, toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine düşüncelerini paylaşıyor.

Toplumsal cinsiyet eşitliği sizin için ne anlam taşıyor, kişisel düşüncelerinizi paylaşır mısınız?

Cinsiyet eşitliği sözlük anlamıyla farklı cinsiyetlere sahip bireylerin eşit haklara sahip olması demektir. Yani her iki cinsin de tüm kamusal ve özel yaşam alanlarına eşit seviyede katılımı ve bu alanlarda eşit seviyede görünür olması anlamına gelir.

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin amacı nedir?

Nerede yaşıyor olursanız olun, toplumsal cinsiyet eşitliği temel bir insan hakkıdır. Toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirmek, yoksulluğu azaltmak, sağlığı, eğitimi, korumayı ve refahı desteklemek dahil olmak üzere kız ve erkek çocuklar için sağlıklı bir toplum demektir.

“Toplumsal cinsiyet” kavramı, kadının ve erkeğin doğuştan değil sonradan oluşturulan sosyal yapılarca belirlenen rollerini ve sorumluluklarını ifade eder. Yani toplumsal cinsiyet sosyo-kültürel olarak belirlenen cinsiyet rollerine karşılık gelir.

Cinsiyet eşitliği, bireylerin bütün yeteneklerini tam ve özgürce geliştirebilecekleri toplumsal ortamın yaratılması, bu ortamın önündeki bütün toplumsal ve siyasal engellerin ortadan kaldırılması olarak tanımlanmaktadır.

Toplumsal cinsiyet sosyolojisi, kadın ve erkek arasındaki farklılıkların kültürel ve toplumsal olarak nasıl kurulduğunu, kadın ve erkeğin sosyal yapı içindeki durumlarını, kadınlık ve erkeklik kimliğinin oluşum sürecini inceleyen sosyoloji alt dalıdır.

Toplumsal cinsiyet, toplumda erkek ya da kadın olmakla ilişkilendirilmiş olan sonradan öğrenilmiş, sosyal özellikler, farklılıklar ve ilişkiler hakkındadır. Toplumsal cinsiyet, erkekler ve kadınlar arasındaki biyolojik farklılıklarla ilgili değildir.

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için çalışmalarınızdan bahseder misiniz? Misyon ve taahhütleriniz nedir? Bugüne kadar elde ettiğiniz gelişmeleri paylaşır mısınız?

Türk Üniversiteli Kadınlar olarak;

Misyonumuz

• Kadın ve kızların eğitime erişilebilirliğinin sağlanması,
• Kadınlarımıza mesleki ve ekonomik güç ile yaşam özgürlüğü kazandırılması,
• sosyal ve siyasi karar mekanizmalarında katılımlarının artmasıyla söz sahibi kılınmaları,
• Toplumda eşit, bilinçli yurttaşlar olarak haklarının savunulması,
• Toplumsal cinsiyet eşitliğinin farkındalık, bilgi-bilinçlendirme, yaygınlaştırma yoluyla tesis edilmesi için ulusal ve uluslararası iş birlikleri içinde çalışmalar yapılması,
• Türk kadınının yurt içi ve yurt dışında Atatürk ilke ve devrimleri ışığında temsil edilmesidir.

Vizyonumuz

Kadınların okuryazarlık ve kız çocuklarının okullaşma oranında yüzde yüz oranına ulaşıldığı, kadınların eşit, aktif ve özgür yurttaşlar olarak toplumun her düzeyinde katılımcı oldukları, karar mekanizmalarında değişimin öncüsü olabildiği, çağdaş, laik ve demokratik bir toplum düzenine ulaşmaktır.

Değerlerimiz

• Demokrasi
•  Laiklik
•  Çağdaşlık
•  Eşitlik
•  İnsan hakları
•  Kadının insan hakları
•  Akla ve bilime dayalı düşünce
•  Sosyal sorumluluk

Kadınlara fırsat eşitliği sağlanması için daha neler yapılabilir? Örneğin bu konunun gündemde tutulmasının, tartışılmasının ve iş birliklerinin önemi nedir?

Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması amacıyla derneğimizde hem dernek içi üyelerimize hem de öğrencilerimize birçok iç eğitim sağlıyor.

Fırsat eşitliği her alanda olmalıdır fakat öncelik eğitime verilmelidir. Yeni sistemin yani 4+4+4 eğitim sisteminin ortaya çıkmasıyla eğitimde fırsat eşitsizliği çok derinleşti. Erken yaşta zorla evliliklerin yapılması ve evdeki bakım gibi işlerin kız çocuklarına verilmesi, ilk ve ikinci 4’ten sonra eğitimden uzaklaşması demektir. Ayrıca kız öğrencilerin akşam imam hatiplerine yöneldiklerini de görüyoruz. Eğitimde başlayan fırsat eşitsizliği daha sonra iş hayatında ve tüm alanlarda kendini gösteriyor.

Bunu önlemek için hem iş dünyası ile hem de diğer kadın örgütleri ile bir arada çalışmalar yapıyoruz. Özellikle geleceğimiz olan gençlerin her alanda eğitimi, değişik becerilerle, öğretilerle donanımı çok önemli. Biz şu anda 2000 civarında üniversitede okuyan kız öğrenciye burs veriyoruz. Yalnızca bununla kalmayıp, çağdaş ve donanımlı genç kadınlar olmaları ve ayaklarının üzerinde durabilecek özgüveni sağlayabilmeleri için eğitimler düzenliyoruz.

Türkiye’nin hem CEDAW hem de Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi (İstanbul Sözleşmesi) gölge raporlarını hazırlayan grup içerisinde çok uzun yıllardır yer almaktayız ve özellikle eğitim başlığı ile ilgili çalışmalar yapıyoruz.

Diğer tüm sivil toplum örgütleri ve platformlarla iş birliği yapmaktayız. Özellikle toplumsal cinsiyet eşitliğinin gündemde tutulması ve uluslararası sözleşmelerin gündemde kalması için bu iş birliklerine ihtiyaç duyuyoruz.

İstanbul Sözleşmesi’nden bir gecede çıkılması tüm kadınlar için inanılmaz bir olaydı. Fakat iş birlikleri ve dayanışma kadının gücünü yükseltti. Her şeye rağmen beraberdik, duruşmalarda bir aradaydık. Belki geri kazanamadık ama kadının ve birlikte mücadelenin gücünü ispat ettik.

Işıldayan kadın denince aklıma; öncelikle hayata pozitif bakabilen ve her yerde bu pozitif düşüncesiyle yer alabilen kadın gelir.

Kadınların iş gücüne katılımı ve liderlik pozisyonlarında daha fazla temsil edilmesi için rol modellerinin önemine inanıyor musunuz?

Kadınların iş gücüne katılımı, günümüzde toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda belirlenen rollerle sınırlı kalmaya devam ediyor. Özellikle sağlık ve hizmet sektörleri bu bağlamda öne çıkıyor. Eczacılık ve öğretmenlik gibi sektörlerde kadınlar yoğun olarak çalışsa da yönetici pozisyonlarına geçişleri oldukça nadir. Üniversiteler ve yerel yönetimler de benzer bir durumu yansıtıyor. Yıllardır siyasette eşit temsil için çaba göstersek de gerçekte henüz kotayı bile yakalayamadık.

Rol modellik ve mentorluk, özellikle yaşanan tecrübeler gençler için çok önemli. Bizler özellikle bursiyerlerimize ve diğer iş dünyası sivil toplum örgütlerinin belirlediği gençlere mentorluk yapıyoruz. Özellikle mezun öğrencilerimizden bu konu ile ilgili çok güzel geri dönüşler alıyoruz.

Özellikle kadın sanatçılar çok önemli rol modellerdir. Televizyon ve medyada geniş bir yer bulmaları, onları sadece öne çıkarmakla kalmıyor, aynı zamanda önemli görevler üstlenmelerine de olanak sağlıyor.

Sizce ‘Iışıldayan Kadın’ın tanımı nedir ve kriterleri nelerdir?

Işıldayan kadın denince aklıma; öncelikle hayata pozitif bakabilen ve her yerde bu pozitif düşüncesiyle yer alabilen kadın gelir. Bunun yanı sıra konfor alanından çıkabilmeli ve etrafına bir faydalı olmalıdır. Yaptığı her işle gençlere ilham olmalı, attığı her adımla topluma bir yarar sağlamalıdır. İleriye yönelik planlar yapabilmeli, pozitif düşünceyle beslenebilmelidir. Her türlü haklara; en başta da insan ve hayvan haklarına saygılı olmalıdır.

Peki toplumsal cinsiyet eşitliğine inanan, savunan, kadınları ışıldatmak için aksiyon alan kadın/erkek lider, kurum, platform ve olayları söyleyebilir misiniz?

Şu anda toplumsal cinsiyet eşitliğine inanan ve savunan bazı platformların içerisinde yer alıyoruz. Eşik platformu gibi bazı platformlar hak temelli platformlardır. TÜRKONFED ve KAGİDER özellikle iş dünyasında kadının güçlenmesi için birtakım çalışmalarda bulunuyorlar.

İsim vermek zor ama tabii ki bu konudaki en büyük lider Mustafa Kemal Atatürk.