Türkiye Cumhuriyetinde İlkleri Başarmış İsimler

Cumhuriyetimizde ulaştığımız önemli kilometre taşlarına ve bu başarıları gerçekleştiren önemli isimlere odaklanıyoruz.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bugüne, pek çok alanda öncülük eden isimler tarihimize yön verdi. Onların cesareti, azmi ve kararlılığı, ülkemizin toplumsal, bilimsel, kültürel ve sanatsal alanlarda gelişimine ilham oldu. Her biri kendi alanında ilkleri başarmış olan bu isimler, yeniliklere kapı açarak topluma ilham vermekle kalmayıp, ülkemizin uluslararası arenadaki konumunu da güçlendirdiler.

Bu yazımızda, Türkiye Cumhuriyeti’nin geçmişinden günümüze, ilklere imza atan, toplumu ileriye taşıyan ve kendi alanlarında çığır açan cesur insanların hikayelerine yakından bakacağız. Onların yol gösterici başarıları, bugün hepimize ilham kaynağı olmaya devam ediyor.

Abidin Dino — Çağdaş Türk Resminin Öncüsü

Türk sanatının saygın figürlerinden Abidin Dino’nun eserleri Türk resim sanatında daha önce görülmemiş soyut ve modern bir yaklaşımı temsil ediyor. Sanatı, hem Türkiye’de hem de uluslararası düzeyde büyük takdir gördü ve Türk sanatının gelişimine önemli katkılarda bulundu.

Afife Jale — 1920, İlk Kadın Tiyatro Oyuncusu

1920 yılında, Afife (Jale takma adıyla), Kadıköy’deki Apollon Tiyatrosu’nda Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolünü oynamak üzere seçildi. Afife sonunda sahneye çıkan ilk kadın tiyatro oyuncusu olarak Türk tiyatrosunda önemli bir dönüm noktasını temsil etti.

Ahmet Ertegün — 1947, Atlantic Records Kurucusu

Ahmet Ertegün, 1947 yılında Atlantic Records’u kurdu ve bu plak şirketi, rock and roll, R&B, soul ve caz gibi birçok müzik türünde önemli kayıtlara ev sahipliği yaptı. Ray Charles, Aretha Franklin, Led Zeppelin, The Rolling Stones ve daha birçok ünlü isim, Atlantic Records çatısı altında kayıtlar yaparak büyük başarılar elde etti.

Ara Güler — 2000, Légion d’honneur Nişanı

Türk fotoğrafçı ve gazeteci Ara Güler’in çalışmaları, Türk kültürünün ve tarihine dair önemli görsel belgeler içerir. Aynı zamanda çok sayıda dünya ünlüsünün portrelerini de çeken Ara Güler, sanatının ve belgelediği görsel mirasın önemli bir parçası olarak hatırlanıyor.

Arif Mardin — 11 Grammy Ödülü

Kariyeri boyunca birçok Grammy ödülü kazanan ve kazandıran Arif Mardin, müzik dünyasında hem yapımcı hem de aranjör olarak büyük bir iz bırakan; uzun ve başarılı kariyeri ile tanınan bir isim. Çalışmaları, pop, soul, caz ve diğer birçok müzik türünde saygın bir yere sahip.

Aysel Çelikel — İlk Kadın Adalet Bakanı

1994-1999 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı görevini yapan Aysel Çelikel, 5 Ağustos 2002 tarihinden itibaren tarafsız Adalet Bakanı olarak Türkiye’nin ilk kadın adalet bakanlığı yapmıştır.

Aysu Türkoğlu — 2022, Kuzey Kanalı’nı Geçen İlk Türk Kadını

Türk yüzücü ve serbest dalışçı Aysu Türkoğlu, Manş Denizi’ni 16 saat 28 dakikada yüzerek geçerek, İngiltere ve Fransa arasında bu engeli aşan en genç Türk oldu. Ayrıca, yaklaşık 40 kilometrelik Kuzey Kanalı’nı 11 saat 48 dakika 19 saniyede yüzerek başarıyla geçti.

Ayşe Saffet Alpar — İlk Kadın Rektör

Türkiye’nin ilk kadın kimyacılarından Ayşe Saffet Alpar, 1972 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi rektörlüğüne atanarak 1974 yılına kadar üniversitenin rektörü olmuştur. Bu görevle birlikte Türkiye’nin ilk kadın rektörü unvanını aldı.

Aziz Sancar — 2015, Nobel Kimya Ödülü

2015’te Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, Kimya Nobel Ödülü’nü kazanan ilk Türk bilim adamıdır. Aziz Sancar, DNA onarımı üzerine yaptığı önemli çalışmalar nedeniyle bu ödülü kazandı.

Bahattin Baysal — Polimer Kimyasının Öncüsü

Polimer kimyasının öncüsü Bahattin Baysal’ın çalışmaları, yüksek polimerler olarak bilinen karmaşık polimerik yapıların anlaşılmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunmuştur. Baysal, Türkiye’de birçok üniversitede kimya bölümlerinde eğitim vermiştir.

Başak Mireli — Atlantik Okyanusu’nu Tek Başına Geçen İlk Kadın

Başak Mireli, 2023 yılında, dünya denizciliğinin en zorlu sınavlarından biri olarak kabul edilen Atlantik Okyanusu’nu tek başına geçen ilk Türk kadını olma başarısını gösterdi. Başak Mireli, 24 gün boyunca okyanusun zorlu şartlarıyla mücadele etti ve Karayipler’deki Martinik’e ulaştı.

Bedriye Tahir Gökmen — 1936, İlk Kadın Pilot

1935 yılında Türkiye’de kadınların pilot olmalarına olanak tanıyan düzenlemeler yapıldıktan sonra uçuş eğitimine başladı. 15 Temmuz 1936 tarihinde solo uçuş yaparak Türkiye’nin ilk kadın pilotu oldu.

Betül Diker — İlk Kadın Polis Memur

Türkiye’nin ilk kadın okçusu unvanını da elinde tutan Betül Diker’in babasının polis teşkilatındaki arkadaşları, dil yeteneğine sahip olan Betül Hanım’ı polis teşkilatına katılması için teşvik ettiler ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın sivil polisi olarak göreve başlayarak 10 yıl boyunca mesleğini icra etti.

Betül Mardin — Türkiye’de Halkla İlişkilerin Temellerini Atan Kişi

Betül Mardin, Türkiye’de halkla ilişkiler alanında kariyer yapmış ve bu alandaki ilk profesyonel olarak kabul edilir. Alanında eğitim vermek amacıyla İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde görev yaparak bu alanda yetişen birçok genç iletişim profesyonelinin yetişmesine katkıda bulundu.

Binbaşı Esra Özatay — 2016, İlk Kadın Filo Komutanı

Esra Özatay, 8 Ağustos 1976 doğumlu bir Türk askeridir. 2014 yılında, “Türk Yıldızları” olarak bilinen 134. Akrotim Filo Komutanlığı’na katılarak timin ilk kadın üyesi olarak; 2016 yılında ise Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk kadın filo komutanı olarak atandı.

Cahide Sonku —1949, İlk Kadın Yönetmen

Dönemin tanınmış oyuncularından Cahide Sonku, Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni olarak 1949 yılında “Gülsüm Bacı” filmi ile yönetmenlik kariyerine başladı. “Fedakar Ana” gibi birkaç filminde oyunculuk ve yönetmenliği aynı anda üstlendi.

Cahit Arf — 1964, TÜBİTAK İlk Bilim Kurulu Başkanı

Türk matematikçi Cahit Arf, cebir teorisine ve cebirsel geometriye önemli katkılarda bulunmuş bir bilim insanıdır. En bilinen çalışmalarından biri, onun adını taşıyan “Arf Halkaları” olarak bilinen cebirsel yapılarla ilgilidir. Ayrıca, Arf sayıları olarak bilinen özel bir sayı dizisi de Arf’ın adını aldı.

Coşkun Aral — Savaş Muhabiri

Türk savaş muhabiri, gazeteci ve televizyon yapımcısı Coşkun Aral, dünyanın en büyük fotoğraf ajanslarından Sipa Press ile çalışmış; Time, Newsweek gibi dergiler için foto muhabirlik yapmıştır. 1980 yılında, dünya tarihinde ilk kez kaçırılan bir uçağın içinde pilotla ve kaçıranlarla röportaj gerçekleştirerek birçok ulusal ve uluslararası ödül kazanmıştır.

Demet Mutlu — İlk Decacorn Türk Şirketinin Kurucusu

Demet Mutlu’nun liderliğindeki Trendyol, hızla büyüyerek Türkiye’nin ilk “decacorn” şirketi haline gelerek Türkiye’de ve bölgesel düzeyde e-ticaret alanında büyük bir oyuncu haline geldi.

Dervişe Koçoğlu — İlk Kadın Sendika Başkanı

1955’te Bandırma Balıkesir Çanakkale Havalisi Tütün ve Müskirat Gıda ve Yardımcı İşçileri Sendikası Başkanı oldan Dervişe Koçoğlu, tam 11 dönem sendika başkanlığını başarıyla sürdürmüş.

Doç. Dr. Behice Sadık Boran — İlk Kadın Siyasal Parti Genel Başkanı

1970’lerin sonlarında Türkiye İşçi Partisi (TİP) çatısı altında siyasete atılmış ve bu partinin genel başkanlığını üstlenerek Türkiye’nin ilk kadın siyasal parti genel başkanı oldu.

Emine Semiye Önasya — İlk Kadın Siyasetçi

Osmanlı kadın hareketinin öncü isimlerinden Emine Semiye Önasya, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kadar dernek ve parti faaliyetlerinde aktif olarak görev almıştır ve Osmanlı Meclis-i Mebusan’a seçilen ilk kadın milletvekillerinden biridir.

Esma Deniz — İlk Kadın Hemşire

1943 yılında kurulan Türk Hemşire Derneği’nin kurucularından biri olan ve bu derneğin 18 yıl boyunca başkanlığını üstlenen Esma Deniz, Türkiye’de ‘toplum sağlığı hemşiresi’ unvanını alan ilk kadın olarak kabul edilir. Ayrıca, Türk hemşirelerini Uluslararası Hemşireler Birliği’nde temsil eden isim olarak da tanınıyor.

Eylem Elif Maviş — 2005, Everest’te Zirveye Tırmanan İlk Kadın Dağcı

Eylem Elif Maviş, Everest Dağı’nın zirvesine 8848 rakımına 2005 yılında tırmanarak tarihe geçti. Bu başarı, Everest’te zirveye tırmanan ilk Türk kadın olarak önemli bir kilometre taşı.

Fatma Aliye Hanım — İlk Kadın Romancı

Fatma Aliye Hanım, 19. yüzyılın sonlarına doğru ve 20. yüzyılın başlarında Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir. 1892 yılında yazdığı “Muhazarat” adlı romanı, Fatma Aliye Hanım’ı Türk edebiyatının ilk kadın romancısı yapıyor.

Fazıl Say — New York Filarmoni Orkestrası İle Konser Veren İlk Türk Sanatçı

Dünyanın birçok ülkesinde konserler vermiş ve prestijli orkestralarla iş birliği yapan Türk piyanist ve besteci Fazıl Say, New York Filarmoni Orkestrası eşliğinde başarılı konserler verdi ve başarılarından dolay sayısız ödül kazandı.

Fazıla Şevket Giz — İlk Kadın Profesör

Türk zoolog Fazıla Şevket Giz, 1939 yılında Türkiye’de profesörlük unvanını alan ilk kadın olarak tarihe geçti. Ayrıca, 1949 yılında Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği’nin de kurucuları arasındadır.

Ferhan Şensoy — Ortaoyuncular Kurucusu

Türk tiyatrosunun önde gelen ismi, yazar, ve yönetmen Ferhan Şensoy, 1980 yılında Ortaoyuncular adlı tiyatro topluluğunu kurmuş ve bu topluluk bünyesinde birçok başarılı oyun sahnelemiştir. Ayrıca genç yeteneklerin yetişmesine katkı sağlamak amacıyla Nöbetçi Tiyatro adlı gençlik grubunu da kurmuştur. 1975 yılında “Ce Fou de Gogol” eseriyle Montreal’de “En İyi Yabancı Yazar” ödülünü almaya hak kazanmıştır.

Fethi Okyar — Cumhuriyetin İlanından Sonra İlk TBMM Başkanı

1920’lerin sonlarına doğru siyasi arenada etkili bir figür olan Fethi Okyar, 1924 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevine atanarak Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk TBMM Başkanı olmuş; Cumhuriyet’in kuruluş aşamasında her görevde aktif olarak bulunmuştur.

Fevzi Çakmak — İlk Milli Savunma Bakanı

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra, Fevzi Çakmak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin başkomutanı ve ilk Milli Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Ordunun modernizasyonunda ve düzenlenmesinde büyük katkılarda bulundu.

Fuat Uzkınay — İlk Türk Filmini Çeken Kişi

1915 yılında “Ayastefanos’taki Rus Abidesinin Yıkılışı” adlı filmi ile Türkiye’nin ilk yerli film yönetmeni olarak kabul edilir. Bu film, Türk sinemasının temellerini atmış ve Türk filmlerinin ilk adımlarını oluşturmuştur.

Halil İnalcık — Chicago Üniversitesi Osmanlı Tarihi Kürsüsü Kurucusu

Çalışmaları dünya çapında tanınan Halil İnalcık, Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi gibi prestijli akademik kuruluşların üyeliğine seçilmiştir. Çalışmaları Osmanlı tarihi ve İslam dünyası tarihine büyük katkılarda bulunmuş ve uluslararası düzeyde saygın bir tarihçidir.

Haluk Bilginer — 2019, Uluslararası Emmy Ödülü Alan İlk Türk

Haluk Bilginer, 2019 yılında “Şahsiyet” adlı televizyon dizisindeki performansıyla Primetime Emmy Ödülü kazanan ilk Türk oyuncu oldu. Seri katil Agah Beyoğlu karakterini canlandıran Bilginer, bu unvanı kazandığı için büyük bir gurur kaynağı oldu.

Hulusi Behçet — 1937, Behçet Hastalığını Tarif Eden İlk Bilim İnsanı

Türk dermatoloji uzmanı ve bilim insanı Hulusi Behçet, adını taşıyan Behçet hastalığının tanımlanmasına ve bu hastalığın araştırılmasına öncülük ettiği için dünya çapında tanınmaktadır.

Işınsu Kestelli — TOBB’un İlk Kadın Yönetim Kurulu Üyesi

2009 yılında İzmir Ticaret Borsası’nın yönetim kutulu başkanlığına seçilen Işınsu Kestelli, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) yönetim kuruluna seçilerek bu kurulun ilk kadın üyesi olmuştur.

İbrahim Ethem Uluagay — İlk Türk Kodeks Hazırlayıcısı

İbrahim Etem Ulagay, ilk Türk ilaç reçetesinin hazırlanmasını sağlayarak, yerli ürünlerle ilaçların Türkiye’de üretilebileceğini gösterdi.

İdil Biret — 1995, Chopin Büyük Ödülü

Çağımızın piyano ustalarından, 100’e yakın plak ve cd kaydı bulunan İdil Biret, 1995 yılında Varşova’da Grand Prix du Disque Chopin ödülünü, aynı yıl Fransa’dan Altın Diyapozon ödülünü aldı. İsmet İnönü, İdil Biret’in yurt dışı eğitimlerinin karşılanması için “Harika Çocuklar Yasası” isimli bir kanun teklifinde bulunmuş.

İlber Ortaylı — 2007, Puşkin Madalyası

Türk tarihçiliği ve kültürüne önemli katkılarda bulunmuş ve eserleriyle geniş bir okuyucu kitlesi kazanmış Türk Tarih Kurumu Şeref Üyesi tarihçi, akademisyen ve yazar İlber Ortaylı, 2007 yılında Puşkin Madalyası’na layık görülen önemli bir isim.

İlhan Mimaroğlu — 2011, Polar Müzik Ödülü

İlhan Mimaroğlu, 2011 yılında ölümünden sonra özel bir Nobel Ödülü olan Polar Müzik Ödülü’ne layık görülen Türk besteci ve yapımcı. Özellikle elektroakustik müziğin gelişimine katkıda bulunmuş ve bu alandaki öncülerden biri olarak kabul edilir.

İmren Aykut — İlk Seçilmiş Kadın Bakan

Kariyerine il ve ilçe yönetimlerinden başlayan İmren Aykut, 1971 yılında Adalet Partisi hükümetinde Türkiye’nin ilk seçilmiş kadın bakanı, Türkiye Çevre Bakanı olarak atanmıştır.

İpek Soylu — Grand Slam Turnuvalarında Şampiyon Olan İlk Kadın

2014 ABD Açık Tenis Turnuvası çift kızlar kategorisinde, İpek Soylu ve İsviçreli partneri Jil Belen Teichmann, birlikte şampiyon olarak Türk tenis tarihinde Grand Slam turnuvalarında bir kategoride şampiyon olan ilk Türk sporcu unvanını kazandı.

İsmail Akbay — NASA’da Çalışan İlk Türk Mühendis

1960’lı NASA’ya katıldıktan sonra İsmail Akbay, Apollo programı için uzaya ve aya yolculuğu sağlayacak olan Saturn V roketleri üzerinde çalışmaya başladı. Devasa roketlerin geliştirilmesine yaptığı katkılar nedeniyle, NASA tarafından İsmail Akbay’a özel bir başarı ödülü sunuldu.

Jale İnan — 1953, İlk Kadın Arkeolog

Jale İnan, 1953 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde arkeoloji bölümünden mezun olarak Türkiye’nin ilk kadın arkeologu oldu. Türk mitolojisi, hitit kültürü ve arkeoloji konularında yazdığı eserlerle bilim dünyasına katkıda bulunmuştur.

Kerem Görsev — 2011, Grammy Aday Adayı

Türkiye’nin önemli değerlerinden caz piyanisti ve bestecisi Kerem Görsev, 2010 yılında yayınladığı ‘Therapy’ albümü, 2011 yılında “Büyük Caz Orkestraları” kategorisinde Grammy aday adayı oldu.

Kerim Erim — Cumhuriyetin İlk Doktoralı Matematikçisi

Çağdaş matematiğin ve mekaniğin matematik esaslarını eğitim müfredata dâhil etmiş olan Türkiye’de ilk defa matematik doktorasına sahip olan bilim bilim insanı Erim, doktorasını 1919 senesinde Almanya’da bulunan Frederich-Alexanders Üniversitesi’nden aldı.

Keriman Halis Ece — Türkiye’nin İlk Dünya Güzeli

31 Temmuz 1932 yılında Belçika’da düzenlenen Uluslararası Güzellik ve Zarafet Yarışması’nda 28 ülkenin temsilcisi arasından Dünya Güzellik Kraliçesi seçildi ve büyük bir tanınmışlık elde etti. Bu başarısını Türk mamullerini tanıtmak gibi kamusal görevleri üstlenerek kullandı.

Lale Aytaman — 1991, İlk Kadın Vali

Türkiye’nin ilk kadın valisi olarak 1991-1995 yılları arasında Muğla’da görev yapmış ve görevi esnasında Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Planlamalar Kongresi Türk Milli Heyeti Başkanlığı yaptı.

Lale Orta — İlk Kadın Milli Maç Hakemi

Lale Orta, 1970’lerde Türk futbolunda hakemlik kariyerine başladı. Futbol tarihinde bir ilki gerçekleştirerek Türkiye’nin ilk kadın milli maç hakemi olan Lale Orta kariyeri boyunca 60 uluslararası maç yönetti.

Madelet Grabbe Başusta — Pilot ve Paraşüt Brövesi Alan İlk Türk Kadın

Sabiha Gökçen döneminde Türk Hava Kurumu’nda eğitim alan; pilot ve paraşüt brövesi alan ilk Türk kadın Madelet Grabbe Başusta, 10 Kasım 1953 tarihinde Atatürk’ün naaşının Anıtkabir’e taşınması esnasında, Türk Hava Kurumu’nun dokuz uçakla gerçekleştirdiği saygı uçuşunu gerçekleştiren 18 havacıdan biriydi.

Mehmet Emin Toprak & Muzaffer Özdemir — 2003, Cannes, En İyi Erkek Oyuncu Ödülü

56. Cannes Film Festivali’nde Nuri Bilge Ceylan’ın “Uzak” filminde Mehmet Emin Toprak ve Muzaffer Özdemir En İyi Erkek Oyuncu” ödülünü paylaştı.

Meral Akşener — İlk Kadın İçişleri Bakanı

1996 tarihinde Türkiye’nin ilk kadın içişleri bakanı olan akademisyen ve siyasetçi Meral Akşener, 5 dönem milletvekilliği yapmış, iki dönem TBMM Başkanvekili görevi üstlenmiş ve 2017 yılında İYİ Parti’yi kurmuştur.

Meriç Sümen — İlk Devlet Sanatçısı, Bolşoy’da Sahneye Çıkan İlk Kadın

1982 yılında Bolşoy Tiyatrosu’nda “Giselle” eseriyle sahneye çıkan Sümen, 2005-2007 yılları arasında da Devlet Opera ve Balesi’nde Genel Müdür olarak görev yapmış; bu görevi üstlenen ilk bale sanatçısı ve aynı zamanda ilk kadın olmuştur.

Merve Dizdar— 2023, Cannes Film Festivali En İyi Kadın Oyuncu Seçilen İlk Türk

Merve Dizdar, Nuri Bilge Ceylan’ın yönettiği “Kuru Otlar Üstüne” filmindeki rolüyle 76. Cannes Film Festivali’nde En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü kazandı.

Mete Atatüre — Cavendish Laboratuvarı Başkanı

IoP 2020 Thomas Young Madalyası’nın sahibi, Cambridge Üniversitesi’nde görevli olan Türk Fizikçi Prof. Dr. Mete Atatüre, üniversitenin Cavendish Laboratuvarı’nın on altıncı bölüm başkanı olarak atandı.

Mete Gazoz — 2020 Tokyo Olimpiyatları, Okçuluk Dünya Şampiyonu

Milli okçu Mete Gazoz, erkekler klasik yay finalinde Kanadalı Eric Peters’i 6-4 yenerek altın madalya kazandı ve bu başarıyla Türk okçuluk tarihinde bir ilki gerçekleştirdi.

Metin Erksan — 1964, Berlin Film Festivali Altın Ayı Ödülü

Metin Erksan “Susuz Yaz” filmi ile Türk sinema tarihinde uluslararası bir yarışmada birincilik ödülü alan bir filme imza atmış ilk yönetmen. 1964 yılında Berlin Film Festivali’nde en iyi film ödülünü alarak Altın Ayı kazandı.

Mihri Müşfik— İlk Kadın Ressam

Mihri Müşfik, 1886 yılında doğdu ve Türk resim sanatının öncülerinden biridir. Portreler, natürmortlar ve manzaralar gibi farklı konularda resimler yaparak Türkiye’de çağdaş resim çalışmaları başlatmıştır.

Mirsad Türkcan — NBA’de Oynayan İlk Türk Basketbolcu

Mirsad Türkcan, 1998 yılında Houston Rockets tarafından seçilerek NBA’de oynayan ilk Türk basketbolcu olma unvanına erişti.

Muhsin Ertuğrul — 1934, Venedik Festivali Onur Diploması

Türk sineması, ilk uluslararası ödülünü Muhsin Ertuğrul’un Nâzım Hikmet’le birlikte çektiği Leblebici Horhor Ağa adlı filmle kazandı. Film, 2. Venedik Film Festivali’nde Onur Diploması ile ödüllendirildi.

Naim Süleymanoğlu — 1988 Seul Olimpiyatları, Altın Madalya

Naim Süleymanoğlu’nun ilk altın madalyasını kazanması 1988 Seul Yaz Olimpiyatları’nda gerçekleşti. Olimpiyatlarda halterde yarışan Süleymanoğlu, 60 kilogram sıklette yarışmış ve altın madalya kazanarak tarihi bir başarı elde etmiştir.

Nasuh Mahruki — 1995, Everest Dağı’na Tırmanan İlk Türk

Nasuh Mahruki, dağcılık kariyerine 1982 yılında başlamış ve o zamandan beri birçok ünlü zirveye tırmandı. Kendisi Türkiye’nin ilk yüksek irtifa dağcısı olarak kabul edilir. Mahruki, dağcılıkla sınırlı kalmayıp Kuzey Kutbu’na ve Antarktika’ya çeşitli yürüyüşler düzenledi.

Nuran Devres — İlk Kadın Televizyon Spikeri

Nuran Devres, 1968 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) bünyesinde televizyon spikeri olarak görev yapmaya başladı ve bu dönemde Türkiye’nin ilk kadın televizyon spikeri olarak tanındı.

Nurcan Akad — İlk Kadın Genel Yönetmen

Nurcan Akad, 2002 yılında Akşam gazetesinin genel yayın yönetmeni olarak atanarak Türkiye’de bu pozisyona gelmiş ilk kadın genel yayın yönetmeni oldu.

Nuri Bilge Ceylan — 2014, Cannes Film Festivali Altın Palmiye

Türk film yönetmeni ve senaristi Nuri Bilge Ceylan, 2014 Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü “Kış Uykusu” adlı eseriyle kazandı.

Nuri Demirağ — 1936, Türkiye’nin İlk Yerli Uçak Fabrikası

Nuri Demirağ, Türk havacılığının öncülerinden biri olarak kabul edilir ve Türk iş dünyasının önemli isimlerinden biri olarak da tanınır. 1936 yılında Demirağ, Türkiye’nin ilk yerli uçak fabrikası olan Demirağ Uçak Fabrikası’nı kurdu.

Oktay Sinanoğlu — 1975, İlk ve Tek Türkiye Cumhuriyeti Profesörü

Oktay Sinanoğlu, kimyasal reaksiyonların teorisi alanında yaptığı çalışmalarla bilinir, özellikle reaksiyon mekanizmaları ve kimyasal işlemleri anlamak için kuantum kimyasının uygulanması konusunda önemli katkılarda bulundu.

Orhan Pamuk — 2006, Nobel Edebiyat Ödülü

“Kültürlerin çatışması ve birleşmesinde yeni semboller bulması” nedeniyle 2006 Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk Türk yazar. Orhan Pamuk’un Nobel ödülü kazanması hem kendisinin hem de Türk edebiyatının uluslararası alanda tanınmasına katkıda bulundu.

Prof. Dr. Mehmet Haberal — 1975, Türkiye’deki İlk Böbrek Naklini Gerçekleştiren Doktor

Prof. Dr. Mehmet Haberal, ülkede ilk böbrek naklini gerçekleştiren doktor. Haberal, Hacettepe Üniversitesi’nin kurulmasında ve gelişiminde de etkili bir rol oynamış ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin ilk dekanlarından biri olmuştur.

Refet Angın — İlk Kadın Öğretmen

Tevhid-i Tedrisat Kanunu’ndan sonra Cumhuriyet Okulu sınavını kazanan Refet Angın, matematik öğretmeni olmak istediğini Atatürk’e söyledikten sonra tarih öğretmeni olması gerektiği cevabını alıyor ve tarih öğretmen olmaya karar veriyor ve Türkiye’nin ilk kadın öğretmeni olma gururuna erişiyor.

Refik Anadol — 2014, Microsoft Research’ün En İyi Vizyon Ödülü

2014 yılında hazırladığı “The Aether Project” adlı proje, bir ders kapsamında gerçekleştirilen bir sanat projesiydi ve Microsoft Araştırma Ödülü’ne layık görülen ilk sanat projesi olarak tarihe geçti.

Reşit Süreyya Gürsey— İlk Radyolog

Reşit Süreyya Gürsey, Türkiye’de tıbbi radyolojinin öncülerinden biri olarak kabul edilen ve Türkiye’nin ilk radyologlarından biridir. Aynı zamanda oğlu Feza Gürsey, Nobel Fizik Ödülü’ne 2 kez aday gösterilen bilim dünyasının önemli isimlerinden.

Rukiye Kanat Arran — İlk Kadın Eczacı

Döneminin zorluklarına rağmen eğitimini başarıyla tamamlayan Arran, kendi eczanesini açmış ve birçok insanın sağlık ihtiyaçlarına hizmet verdi. Arran’ın, kadınların iş hayatına daha fazla katılmasına yol açan etkisi büyük olmuştur.

Sabiha Gökçen — İlk Kadın Savaş Uçağı Pilotu

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında, Mustafa Kemal Atatürk’ün isteği üzerine savaş uçaklarını kullanarak dünyanın ilk kadın savaş uçağı pilotu olarak tarihe geçen Sabiha Gökçen, Türk Hava Kuvvetleri’nde görev alarak savaş sırasında önemli görevler üstlendi.

Sabire Aydemir — İlk Kadın Veteriner

1937 yılında Ankara Veteriner Yüksekokulu’ndan mezun olan ve Türkiye’nin ilk kadın veterineri unvanına sahip olan Sabire Aydemir, TBMM tarafından “İlk Kadın Veteriner Hekim” olmasından dolayı ödül ve plaket ile ödüllendirildi.

Safiye Ali — İlk Kadın Doktor

Safiye Ali, 1922 yılında İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun olarak Türkiye’nin ilk kadın doktoru unvanını aldı.

Sami Güner — Fotoğraf Alanındaki İlk Devlet Sanatçısı

Sami Güner, Türkiye’de fotoğraf alanında öncü bir isim olarak Türkiye’nin ilk devlet sanatçısı unvanını taşıyan fotoğraf sanatçısıdır. Sanat kariyeri boyunca Türk fotoğrafçılığın yayılmasında önemli katkılarda bulunmuştur. Sami Güner, ayrıca Türkiye’de ilk renkli fotoğraf çekenler arasında da yer alıyor.

Samiye Cahid Morkaya — İlk Kadın Araba Yarışçısı

Samiye Cahid Morkaya, 1934 yılında İstanbul’da doğdu. 1950’lerde Türkiye’nin ilk kadın otomobil yarışçısı olarak tanınmıştır. Morkaya, döneminin genelde erkekler arasında yaygın olan otomobil yarışlarına katılmış ve başarılı sonuçlar elde etmiştir.

Seher Aytaç — 1990, İlk Kadın Makinist

Demiryolu sektöründe kariyer yaparak “TCDD’nin ilk kadın makinisti” olarak tarihe geçen Seher Aytaç, 1990 yılında Haydarpaşa Garı’nda çalışmaya başlayarak bu unvanı kazandı.

Selma Rıza — İlk Kadın Gazeteci

Selma Rıza, ilk Türk kadın gazeteci ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin tek kadın üyesi, Meşveret ve Şûrâ-yı Ümmet Gazetelerinde çalışarak ilk Türk kadın gazeteci unvanını kazanmıştır.

Semih Saygıner — 1994, Dünya Bilardo Şampiyonu

Bilardo dünyasının önde gelen isimlerinden Semih Saygıner, uluslararası bilardo turnuvalarında birçok önemli başarı elde etmeye devam ediyor. 1994 yılında dünya bilardo şampiyonu unvanını kazandı ve Türkiye’yi bu alanda temsil eden ilk şampiyon oldu.

Semiha Berksoy— 1934, İlk Kadın Opera Sanatçısı

Türk opera sahnesinde önemli bir figürü Semiha Berksoy, 1934 yılında İstanbul Şehir Operası’nda sahneye çıkarak Türkiye’nin ilk kadın opera sanatçısı oldu.

Semiha Es — İlk Kadın Gezi ve Savaş Fotoğrafçısı

Semiha Es, savaş bölgelerine giderek ve gezi rotalarında dolaşarak çektiği fotoğraflarla ilk kadın gezi ve savaş fotoğrafçısı unvanını aldı. Kore ve Vietnam savaşlarında kadın olduğunu gizleyerek gazetecilik yapmıştır.

Seniha Sami Moralı — İlk Kadın Müzeci

Çevirmenlik de yapan Seniha Sami Moralı, günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzesi ismini alan Mecma-ı Âsâr-ı Atika Müzesi’nde çalışarak ilk kadın müzeci unvanını almıştır.

Sertab Erener— 2003, Eurovision’u Kazanan İlk Türk Kadın

Sertab Erener, Türk şarkıcı ve şarkı yazarıdır. En çok 2003 Eurovision Şarkı Yarışması’nda Türkiye’yi temsil ettiği “Everyway That I Can” adlı şarkıyla Eurovision Şarkı Yarışması’nı kazanarak Türkiye’ye bir Eurovision zaferi taçlandırdı.

Sevil Atasoy — Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Kurulu Üyesi Olan İlk Türk Kadın

Sevil Atasoy, 2005 yılında Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Kurulu üyesi olarak atanarak Türkiye’nin bu kuruldaki ilk kadın temsilcisi oldu.

Sönmez Atasoy — Broadway’de “Türkçe” sahnelenen ilk Türk Oyun Yönetmeni

Sönmez Atasoy, Türk kültürünü ve tiyatrosunu uluslararası arenada tanıtmak amacıyla Broadway’de sahnelenen oyunları Türkçe olarak yöneten ilk kişiydi ve bu sayede Sönmez Atasoy Türk kültürünün yurt dışında tanıtılmasına önemli bir katkı sağladı.

Süreyya Ağaoğlu — 1927, İlk Kadın Avukat

Avukat ve yazar Süreyya Ağaoğlu, 1927 yılında ruhsatını alarak Türkiye’de ilk kez kadın avukat olarak görev yapmaya başlamıştır. Hayatı boyunca avukatlık mesleğini sürdüren Ağaoğlu, kadın ve çocuk hakları savunuculuğu da yapmıştır.

Şahika Ercümen — Sabit Ağırlıkla 100 Metreye İnen İlk Sporcu

Serbest Dalış Milli Sporcu Şahika Ercüment, sabit ağırlıkla 100 metreye dalış yaparak Guinness Dünya Rekorları’na girdi. Şahika Ercümen geçtiğimiz günlerde Cumhuriyet’in 100. yılında Hatay’da paletsiz değişken ağırlık branşında 106 metre ile dünya rekoru kırarak hepimizi gururlandırdı.

Şükrü Ali Ögel — 1926, M.E.H. İlk Başkanı

Şükrü Ali Ögel, günümüzdeki Milli İstihbarat Teşkilatı ismini alan Milli Emniyet Hizmet Riyaseti’nin 1926-1941 yılları arasında yaptığı ilk başkanıdır.

Turgut Cansever — Dünyada üç kez Ağa Han Mimarlık Ödülü Alan Tek Mimar

Mimarlık kariyerine İstanbul Teknik Üniversitesi’nde başlayan Turgut Cansever, Ağa Khan Mimarlık Ödülü’nü üç kez kazanan tek mimar olarak öne çıkıyor. Bu prestijli ödülü 1983, 1989 ve 2001 yıllarında farklı projeleri için alan Cansever, mimarlık dünyasında büyük itibar sahibi.

Tülay Tuğcu — İlk Kadın Anayasa Mahkemesi Başkanı

Tülay Tuğcu, Türkiye’nin Anayasa Mahkemesi’nde görev almış ve 2001-2002 yılları arasında Anayasa Mahkemesi Başkanlığı görevini üstlenerek ilk kadın anayasa mahkemesi başkanı olmuştur.

Tülin Tepedeldiren — İlk Kadın Komando

1999 yılında başarıyla tamamladığı 12. Dönem Subay-Astsubay Komando kursu sonrası Türkiye’nin ilk Kadın Komandosu unvanını kazanan Tülin Tepedeldiren sayesinde komando okulunda kadınlara ait birçok fiziksel standart geliştirildi.

Vecihi Hürkuş — 1924, İlk Yerli Askeri Uçak

Vecihi Hürkuş, I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu için uçak tasarımı ve pilotluk yaptı. Savaşın ardından Türk Kurtuluş Savaşı döneminde de havacılığa olan katkıları devam etti. Aynı zamanda Türk Hava Kurumu’nun kurucularından ve ilk Türk sivil pilotlarından biri.

Yaşar Erkan — 1936 Berlin Olimpiyatları, İlk Altın Madalya

Yaşar Erkan, Türkiye Cumhuriyeti’nin olimpiyatlarda aldığı ilk altın madalyayı kazanmış olan Türk güreşçi. Mustafa Kemal Atatürk kendisine “Kendin küçüksün; ama memleket için önemli bir iş yaptın. Artık adın Türk spor tarihine geçti. Çok yaşa Yaşar!” telgrafını göndermiştir.

Yılmaz Güney & Şerif Gören — 1982, Cannes Film Festivali’nde İlk Altın Palmiye Ödülü

Yılmaz Güney, tarafından yazılan ve Şerif Gören tarafından yönetilen “Yol” filmi, 1982 Cannes Film Festivali’nde büyük bir başarı elde ederek Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Ödülü’nü kazandı.

Yunus Nadi Abalıoğlu — Cumhuriyet Gazetesi Kurucusu

7 Mayıs 1924 tarihinde yayınlanmaya başlayan ve Türkiye’nin en eski ve köklü gazetelerinden biri olan basın organı olan Cumhuriyet Gazetesi’nin kurucusu ve 1945 yılına kadar başyazarı olan siyasetçi ve gazeteci Yunus Nadi Abalıoğlu, Anadolu Ajansı’nın kurucuları arasında da yer alıyor.

Zeynep Fadıllıoğlu — Dünyada Cami Tasarlayan İlk Kadın

Semiha Şakir ve eşi adına çocukları tarafından yaptırılan 2009 yılında inşaatı tamamlanan Şakirin Camisi’nin iç mimarisini üstlenerek dünyada cami tasarımı yapan ilk kadın oldu.

Zeynep Sönmez – WTA 250 turnuvalarında şampiyon olan ilk tenisçi

Tenisçimiz Zeynep Sönmez, WTA 250 turnuvalarında şampiyon olan ilk sporcumuz olarak tarihe geçti. 22 yaşındaki sporcu, maçın ardından yaptığı açıklamada “Bu en büyük hayallerimden biriydi. Bu başarıyı elde etmek için 15 yıldır çalışıyorum” dedi.