Yatırımcı Psikolojisi

Yatırım yapmanın, refah elde etmek ve finansal özgürlüğe kavuşmak için harika bir yol olduğu ortada. Ancak yatırım yapmayı öğrenmek sadece sayısal verileri anlamaktan ibaret değil. Yatırımcı psikolojisini anlamak, özellikle yatırım dünyasında yeni olan herkes için hayati önem taşıyor. Bunun başlıca sebebi duyguların ve önyargıların karar alma sürecindeki büyük etkisi. Birçok kişi yatırımcı psikolojisinin önemini küçümseyebiliyor ancak bu alanda araştırma yapanlar oldukça faydasını görebiliyor. Peki yatırımcı psikolojisi nedir? Yatırım yaparken zihninizi nasıl yönetirsiniz? Sizler için inceledik.

Yatırımcı Psikolojisi Nedir?

Yatırımcı psikolojisi, yatırımcıların karar alırken sergiledikleri duygusal ve davranışsal kalıpları ifade eder. Finansal piyasalardaki bilgi ve değişikliklerin nasıl algılandığı, işlendiği ve nasıl tepki aldığının incelendiği bir alan olan yatırımcı psikolojisi, piyasa trendlerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynar.

Yatırımcıların Psikolojisini Keşfetmek: Davranışsal Finans ve Risk Yönetimi

Yatırımcıların psikolojisini keşfetmek, onların düşünce biçimlerini ve finansal piyasalarda nasıl karar verdiklerini anlamada kritik bir rol oynar. Davranışsal finans alanı, yatırımcıların neden belirli kararlar aldıklarını ve davranışlarının ve duygularının alım satım sonuçlarını nasıl etkilediğini anlamaya çalışır. Yatırımcı bilincini geliştirmek amacıyla son dönemde yatırım psikolojisi ve davranışsal finans ilkeleri üzerine birçok çalıştay düzenleniyor ve araştırmalar yapılıyor. Özellikle yatırım dünyasına yeni adım atan kişiler davranışsal finans çalışmalarından sıkça faydalanabilir.

Bu konu basit görünen ama geleceğine yön verecek konuyu uzman birine kulak vermeden de geçmemenizi tavsiye ederiz. Odea’nın Yatırım Odaklı Podcast’inde Finans duayeni Tuncay Turşucu tam da bu konuyu bir uzman gözüyle değerlendirerek bizim için çok değerli tavsiyelerde bulunmuş.

Risk Yönetimi Nedir?

Risk yönetimi, bir yatırım veya iş kararıyla ilişkili potansiyel riskleri analiz etme, belirleme ve değerlendirme sürecidir. Potansiyel kayıpları en aza indirmek için bu riskleri azaltmaya veya sınırlandırmaya yönelik stratejilerin uygulanmasını içerir ve davranışsal finans alanından sıkça faydalanır.

Yatırımcı psikolojisini anlamak, farklı yatırımcı davranışlarını dikkate alarak etkili bir risk yönetimi stratejisi oluşturmaya yardımcı olur. Etkili risk yönetimi, yatırımcıların varlıklarını korur ve güçlü yatırım kararları almalarını sağlar.

Önyargılar Yatırım Tercihlerini Nasıl Etkiler?

Önyargılar; yatırım kararlarını etkileyebilen, bilişsel önyargılara ve irrasyonel davranışlara yol açan önyargılı inançlar veya tutumlardır. Yatırım kararlarını farklı şekillerde etkileyen çeşitli önyargılar vardır. Bunlardan en yaygın olanları:

1. Sektör veya Endüstri Önyargısı: İnsanlar, performansları veya etik kaygıları nedeniyle belirli sektörlere veya endüstrilere karşı önyargılı olabilirler. Örneğin, bir yatırımcının Petrol ve Gaz endüstrisi hakkında olumsuz bir algısı varsa, temelde sağlam olsalar bile bu hisse senetlerine yatırım yapmaktan kaçınabilir.

• Ev Önyargısı: İnsanlar kendi ülkelerindeki şirketlere veya varlıklara yatırım yapmayı tercih edebilirler. Bu durum portföylerinin yeterince çeşitlendirilmemesine sebep olacaktır. Dolayısıyla yatırımcılar, diğer küresel fırsatlara erişimlerini sınırlayabilir ve yatırım fırsatlarını kaçırabilirler.

• Teyit Önyargısı: Yatırımcılar, piyasayla ilgili ön yargılarını teyit eden bilgileri arayabilir ve bu da çelişkili gerçeklerin göz ardı edilmesine yol açabilir. Birçok yatırımcı karşıt görüşleri incelemeye vakit ayırmıyor. Bu durum, kendi yatırım stratejilerine aşırı güven duymalarına ve portföy performanslarının düşük olmasına yol açabilir.

• Sürü Davranışı: Kişiler başkalarının eylemlerinden etkilenerek sürü davranışına ve irrasyonel yatırım kararları alabilir. Bu da şişirilmiş değerlemelere ve nihayetinde piyasa balonuna yol açabilir.

Araştırmacılar, önyargıların yatırım kararlarını nasıl etkileyebileceğini belirlemek için anketler, deneyler ve vaka çalışmaları gibi çeşitli yöntemler kullanır. Bu araştırma sayesinde, yatırımcıların nasıl daha rasyonel yatırım kararları alabileceklerini anlamayı ve önyargıların etkisini azaltacak stratejiler geliştirmeyi amaçlanır.

Yatırımcı Psikolojisini Anlama Kılavuzu: Yatırımcı Profilleri

Yatırımcı profillerini anlamak, bir yatırımcının yatırım hedeflerine ve risk toleransına uygun yatırımları seçmesine yardımcı olur. Yatırımları bir yatırımcının profiliyle eşleştirerek, yatırım kararlarına müdahale edebilecek duygusal önyargıların etkisini azaltmakta faydalı olur. Gelin genel yatırımcı profillerine bir göz atalım:

Temkinli: Güvenli yatırım seçeneklerini tercih eden, fazla risk almadan düşük getirili yatırım çeşitlerine yönelen profil. Sermayenin korunmasına öncelik veren yatırımcılardır.

Doğal: Fazla risk almadan düşük düzeyde dalgalanmalarla yatırım yapan yatırımcı profilidir.

Dengeli: Ortalama risk ile geniş çeşitlendirme yaparak yatırım yapan profildir.

Büyüme Odaklı: Kayda değer miktarda risk ile yatırımını büyütmeyi hedefleyen kişilerdir.

Yüksek Büyüme Bekleyen: Kayda değer miktarda risk alarak, yatırımlarını uzun dönemli düşünen, bu yolda araştıran, analiz eden uzun vadede yüksek getiri hedefleyen profillerdir.

Siz de nasıl bir yatırımcı olduğunuzu öğrenmek ve risk profilinizi oluşturmak isterseniz yatırım odaklı bankacılık uygulaması Odea’yı indirerek başlayabilirsiniz. Odea’nın içindeki akıllı yatırım danışmanı Rob’o, sadece bir kaç basit soru ile sizin yatırım hedeflerinizi ve risk algınızı çıkarmanıza yardımcı oluyor. Sonrasında TEFAS’ta işlem gören fon dağılımları üzerinden kişiye özel bir teklif sunuyor. Teklifi onayladığınız takdirde Rob’o yatırım performansını takip ederek yatırımcılara her adımda destek olmaya devam ediyor. Günlük piyasa takibini otomatik olarak yaparak, onlara uygun fon dağılımını korumalarını sağlıyor.

Paraya Hâkim Zihinler: Düşünme Biçiminde Ustalaşmak

Yatırım yapmak, sadece bir hisse senedi seçip değerinin artmasını ummaktan çok daha fazlasını gerektirir. Başarılı bir şekilde yatırım yapmak için, yatırımlar hakkında belirli bir zihniyet veya düşünce tarzı geliştirmeyi içerir. Yatırım zihniyetinizde ustalaşmak işte bu noktada devreye girer.

Yatırımda Öz Farkındalığın Önemi

Duyguları anlayıp yöneterek, bilişsel önyargılardan kaçınarak, yatırım hedeflerini belirleyerek ve dayanıklılığı artırarak yatırımcılar daha bilinçli kararlar alabilir, finansal başarı elde edebilir ve piyasadaki dalgalanmalara ve belirsizliklere dayanabilirler.

Yatırım kararları genellikle korku, açgözlülük veya aşırı güven gibi duygulardan etkilenebilir. Bu duygusal tetikleyiciler, bir yatırımcının hedefleri veya risk toleransı ile uyumlu olmayan dürtüsel kararlara yol açabilir. Yatırım zihniyetinize hâkim olmak, bu duyguları tanımayı ve yatırım yapmak için rasyonel bir yaklaşım geliştirmeyi içerir.

Rasyonel Yatırımcının İrrasyonelliği

Bilişsel önyargıları anlamak ve bunlardan kaçınmak düşünme biçiminde ustalaşmanın bir diğer önemli yönüdür. Örneğin teyit önyargısı, yatırımcıların mevcut bilgileri objektif bir şekilde değerlendirmek yerine önyargılı inançlarını doğrulayan bilgileri aramalarına yol açabilir.

Yatırımda Korku ve Hırsın Üstesinden Gelmek

Yatırım hedeflerinin belirlenmesi ve önceliklendirilmesi, yatırım zihniyetinizde ustalaşmanın üçüncü kritik maddesidir. Korku ve aşırı hırsı yenmek risk toleransınızı, yatırım ufkunuzu ve finansal hedeflerinizi anlamaktan geçer. Bunu yaparak yatırımcılar, sürüyü takip etmek veya fevri kararlar almak yerine hedefleriyle uyumlu, bilinçli ve kontrollü kararlar alabilirler.

Yatırımcı Psikolojisi Üzerine: Sağlıklı Bir Zihin İnşa Etmek

Bir yatırımcının rasyonel ve bilinçli yatırım kararları verebilmesi için sağlıklı bir zihne sahip olması çok önemlidir. Yatırım yapmak risk almaktan ve duyguları yönetmekten geçer. Başarılı bir yatırımcı olmak odaklanmış ve tarafsız bir zihniyet gerektirir. Duygularının kararlarını yönlendirmesine izin veren yatırımcıların, önemli kayıplarla sonuçlanabilecek fevri kararlar alma olasılığı her zaman daha yüksektir.

Yatırımcı psikolojisini incelemek, yatırımcıların sağlıklı bir zihin inşa etmesine ve sağlıklı yatırımlar yapmasına büyük bir katkı sunar. Yatırımcıların davranış biçimlerini sebeplendirebilmek, onların profillerini tanımak kendi yatırım yolculuğunu bir adım önde başlatmak isteyen herkes için oldukça önemli.

UYARI NOTU:

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

Yatırım yapmadan önce kendi risk ve getiri tercihlerinizi öğrenmeli ve her halükarda söz konusu faaliyetler için yetkili bir kuruluşu ile çalışmanızı ve diğer kaynaklardan faydalanmanızı öneririz. Zira sadece buradaki bilgilerle yatırım yolculuğunuza başlamanız beklediğiniz sonuçları doğurmayabilir. Beklentileriniz kapsamında bir getiri elde edemeyebileceğiniz gibi, risk algınızın üzerinde bir kayıp yaşayabilirsiniz. Buradaki yazılarda yer alan bilgiler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İşbu yazılardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan ve burada yer alan bilgiler dayanarak alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonuçlarından Odea Bank A.Ş. ve çalışanları sorumlu değildir.

*Bu içerik Odea iş birliği ile hazırlanmıştır.