Standartların Dışında Bir Bitki Tasarımı: Kokedama Nedir?

Kökeni 17. yy. Japonya’sına kadar dayanan ve yosun topu olarak da bilinen kokedama hakkında merak edilenleri keşfedin.

Çağımızın bize sunduğu imkanlardan biri çeşitlilik. Her ürün, her hizmet, her kalem çok fazla çeşide ve seçeneğe sahip. Bu çeşitlilik diyarında yaşamamıza rağmen, her şeyin bu denli hızla tüketildiği bir yüzyılda, bir yandan da hep özgün ve biricik olanı yakalamaya çalışıyoruz. Örneğin, hediye alacağımız zaman bile arama motorlarına farklı ve orijinal hediye seçenekleri yazıyoruz. Doğa ve bitki alemiyse insanoğlunun bu çağdaki farklı olanı yakalama ihtiyacını doyuracak derecede zengin. Hala daha keşfedilmemiş kim bilir kaç bitki çeşidi var. Bitki alemine daldığınızda ve bu gezegende insandan çok daha önce sadece bitkilerin olduğunu düşündüğünüzde gerçek çeşitliliğin onların dünyasında olduğunu keşfediyorsunuz. Bir de bunun üstüne, bitkileri özgün bir tasarımla yaşatma fikri hepimizi heyecanlandırıp, “standartların dışında” olma arzumuzu besliyor.

Kokedama Nedir?

Yosun topları, orijinal bitki tasarımlarından biri olarak uzun süredir karşımıza çıkıyor. Orijinal adı; kokedama olan bu topları biz, bitki yetiştirmenin en farklı, en sıra dışı ve eğlenceli yolu olarak görüyoruz. Kokedama Japonca bir kelime olup; “koke” yosun ve “dama” top anlamına geldiğinden bu eşsiz güzellik dilimize “yosun topu” olarak çevrilmektedir. Yeni bir trend gibi düşünülse de kokedamanın geçmişi aslında oldukça eski ve kökeni 17. yy. Japonya’sına dayanmakta. Tokyo’nun eski ismi olan Edo adı ile anılan bu dönemde Japonya modernleşmiş, sanat ve kültür alanında istikrarlı bir gelişim yaşamıştır. Bahçecilik alanında geçmişten günümüze ileri seviyede olan Japonya, farklı bitki yetiştirme teknikleri ile özgün tarzlarını bu alanda da ortaya koymuştur.

Kokedamanın Yuvası: Canlı Yosun

Kokedamanın ilk temelleri “Nearai Bonsai” adı verilen bir teknik ile atılmıştır. Bu teknik Japonya’da Edo Döneminde yaygın olan bir yöntemdi. Bonsainin bir kap içerisinde köklerini salması, köklerin birbirine düğümlenmesi beklenirdi. Böylece bonsai, kabından çıkartıldığında kabın şeklini almış olurdu. Kokedama ile bu yöntem bir adım öteye taşındı ve kökler canlı yosunla kaplandı. Yosun kökleri olmayan, tohumla değil, sporla üreyen bir tür olduğu için kokedama; kayalık, ağaç kabuğu gibi sert yüzeylerde bile kolayca büyüyebilir. Ayrıca, yosunlar çok uzun süre kuru kalsa bile, birkaç damla su ile tekrar canlılık kazanabilirler. O nedenle de bazı kültürlerde yosun; umut, yeniden doğuş ve dirilişi sembolize eder. Canlı yosun kokedamanın kabuğu, evi gibidir. Bitkiyi saksı yerine sarmanın ötesinde, bitkinin kökleri içinde besleyici bir kabuk görevi görmüş olur.

İlk çıktığı dönemde sadece bonsailer yani mini ağaçlar ile kullanılan teknik, günümüzde kök yapısı müsait olan birçok bitki ile yapılabilir hale gelmiştir. Yosun topu haline getirilen bitkilerin başında; tül kuşkonmaz, kuş yuvası bitkisi, eğrelti otu çeşitleri, sukulentler, şamadora vb. bitkiler bulunuyor. Kokedama yapımında, seçilen bitkiye uygun toprak karışımı hazırlandıktan sonra bitkinin kökleri top haline getirilmiş toprağa dikilir ve ardından kara yosunu ile toprağın etrafı kaplanır. Yosunu sararken ise genellikle şeffaf misina veya jüt ip tercih edilmektedir.

{773546}

Dekoratif Bir Öğe Olmanın Çok Ötesinde

Kokedama dekoratif bir öğe olmanın ötesinde, iç mekân bitkilerinizi yetiştirmenin ve doğayı evinize taşımanın en estetik ve sıra dışı yollarından biridir. Bununla beraber evinizi kedi veya köpek gibi bir canlıyla paylaşıyor ve bu sebepten ötürü bitki bakmaya çekiniyorsanız, veyahut eviniz çok küçük ve tek bir objeye dahi yer yoksa kokedamanın asılabilir olması size bu yönde çözüm sağlamış olacaktır. “Asılabilir bitkiler” olarak isimlendirilen kokedamanızı, tavandan sarkıtarak hem dekorasyonunuza yeni bir boyut kazandırmış olacaksınız hem de bitki bakma hevesinizi karşılamış olacaksınız. Sarkıtarak kullanmak istemeyenler ise, altına metal, ahşap, seramik vb. altlıklar ile istedikleri zemin üzerinde de konumlandırabilmektedirler.

Kusurlu Ol: Wabi-Sabi

Yosun topları kadim bir Japon felsefesi olan “wabi-sabi” bakış açısı ile üretilmektedir. Wabi sabi felsefesi, bize bu çağda dikte edilen “kusursuz olmalısın” baskısına inat, doğada da hiçbir şeyin tam ve eksiksiz olmadığı, bu nedenle de mükemmel olmanın imkansızlığı üzerine vurgu yaparak, kusurlu olmayı savunur. Yaşamda sade ve doğal olmanın, basit ama anlamlı bir hayatın ve yaşanmışlığın gücüne inanır. Parlak ve cilalı olanı değil üzerinde yaşanmışlığın izi olanı tercih eder. Pürüzsüzlüğü değil, kusurlu ve yamalı olanı öne çıkarır. Kokedama ve bitkiler bize doğanın da kusurları olduğu halde ne kadar muazzam ve görkemli olduklarını hatırlatmaktadır.

Kokedama bakımının ise saksı içerisinde bitki bakmaktan büyük bir farkı yoktur. Sadece sulaması daldırma yöntemi ile yapılmaktadır. Bitkinin temel ihtiyacı olan; ışık, nem ve su dengesine uygun koşullar sağlandığında sağlıklı bir biçimde kokedama yetiştirmek çok eğlencelidir. Siz de hem farklı ve yaratıcı bir hediye alternatifi arıyor ya da kendiniz sıra dışı bir bitki bakım deneyimi yaşamak istiyorsanız kokedama ile tanışmak için @herb.ball instagram sayfası veya www.herbballs.com web sitesini ziyaret edebilirsiniz.

{773607}