Kedi ve Köpeklerde Göz Hastalıkları ve Tedavi Yöntemleri

Kedi ve köpeklerde oluşan göz hastalıklarını ve tedavilerini, Vetmemorial’da görev yapan Doç. Dr. Cem Perk anlatıyor.

Kedi ve köpeklerde göz, insanlardakine benzer şekilde, göz kapakları, konjuktiva, kornea, gözyaşı bezleri ve derin göz küresinden oluşan kompleks bir organdır. İnsandan farkı, üçüncü göz kapağı denilen kısmın çok daha büyük olmasıdır. Kedi ve köpeklerde oluşan göz hastalıklarını ve tedavilerini öğrenin…

Gözyaşı Kanallarının Tıkanması

Sevimli dostlarımızda kimi zaman ırka özgü nedenlere bağlı olarak, çoğu zaman da travma, enfeksiyon, ileri yaş ve sistematik hastalık nedeniyle değişik göz problemleri şekillenir. Irka özgü hastalıklara örnek olarak, İran, British ve Schotish kedilerde karşılaşılan gözyaşı kanallarının tıkanıklığı ve gözde kirli bir akıntının birikmesi gösterilebilir. Aynı probleme küçük köpek ırklarında da rastlanır.

Tedavisi

Bu problemin çözümü, gözyaşı kanalına masaj yaparak açma girişimi ya da ilgili kanalın hekim tarafından anestezi altında sondalanmasıdır.

Göz Kapağı Hastalıkları

İçe Kıvrılma

Kedi ve köpeklerde göz kapaklarında sık rastlanan bir problem ise, bunların içe doğru kıvrılması olarak adlandırılan entropiondur. Bu durumda kirpikler korneayı irrite ederek, şiddetli ağrı, göz yaşı akıntısı, kızarıklık ve zamanla kornea ülserine yol açar. Entropiumun tedavisi operasyonla mümkündür.

Dışa Kıvrılma

Bazı durumlarda ise göz kapakları dışa doğru kıvrılır ki, buna ektropion denir. Tedavi edilmezse kornea kuruluğu ve enfeksiyon riski doğar. Ektropion da yalnızca operatif olarak tedavi edilebilir.

Tümör

Yaşlı hayvanlarda göz kapaklarında tümörlere rastlanır. Bunlar çok fazla büyümeden hekime gösterilmeli ve erken dönemde ameliyat edilmelidir. Tümörün niteliği hakkında patolojik inceleme de
yapılmalıdır.

Kırmızı Göz Hastalığı

Kedi ve köpeklerde gözün iç açısında belirgin bir üçüncü göz kapağı vardır. Bu gözü koruduğu gibi, içindeki salgı bezi sayesinde korneayı nemli tutar. Üçüncü göz kapağına ilişkin köpeklerde, kırmızı göz ya da kiraz göz olarak adlandırılan tipik bir hastalık vardır. Hayvana önden bakıldığında, bir ya da iki gözün iç açılarında fasulyeye benzer kırmızı şişkinlik görülür.

Harder bezi hiperplazisi olarak isimlendirilen bu hastalık, erken dönemde değişik göz damlalarıyla önlenebilirse de çoğu kez operatif olarak tedavi edilir.

Hastalığa kedilerde ender rastlanır.

Üçüncü Göz Kapağına Yabancı Cisimlerin Kaçması

Üçüncü göz kapağına ilişkin diğer bir bozukluk, içine yabancı cisimlerin kaçmasıdır. Özellikle bahar aylarında pisi pisi otları buraya sıklıkla girebilir. Şiddetli ağrı, göz yaşı akıntısı, göz kapaklarının kısılması ya da kapanması gibi belirtiler ortaya çıkar. Şehir yaşamında sevimli dostlarımız zaman zaman travmalara maruz kalır ve bu durum gözde de farklı hasarlara yol açar. Trafik kazaları ve yüksekten düşmeler bu konuda başrolü oynar. Travma etkisiyle en basitinden göz kapağı yırtıklarından başlayıp, göz küresinin dışa doğru fırlamasına kadar varan komplike durumlarla karşılaşılabilir.

Travma kaynaklı göz problemleri, acil müdahale gerektirir. Zaman yitirilmeden en yakın veteriner sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Tek çare, zaman kaybetmeden yabancı cismin çıkarılmasıdır.

{46328}

Konjuktiva Hastalıkları

Konjuktiva hastalıkları konjuktivitis başlığı altında toplanır. Konjuktiva gözün oldukça damarsal yüzeyli bir bölümüdür. Konjuktivada en çok viral, enfeksiyoz ve allerjik kökenli konjuktivitislere rastlanır. Özellikle de kedilerde görülür. İleri enfektif konjuktivitislerde irin tabakası nedeniyle alt ve üst göz kapakları birbirine yapışabilir.

Tedavisi

Yavru kedi ve köpeklerde bu durumla sık karşılaşılır. Etkin ilaç tedavisi ile problem çözülebilir. Tedavi ihmal edilirse, enfeksiyon diğer bölümlere yayılarak, gözün kaybına bile yol açabilir. Bu nedenle hekimin uygun gördüğü antibiyotikli göz damlaları ve ilaçları doğru doz ve doğru zaman aralıklarında kullanılmalıdır.

Kornea Hastalıkları

Kornea gözün öndeki bombeli, saydam tabakasıdır. Şeffaf ve parlaktır. Kan damarı içermez, beslenmesi diffüzyon ile sağlanır. Damardan fakir olması nedeniyle kornea hastalıklarında iyileşme süresi uzundur.
Korneaya ilişkin hastalıklar hayvanda görüş bozukluklarına neden olur. Bu sisli görüşten başlayıp, kısmi ya da tam görüş kaybına kadar değişir. Kedi ve köpek sahipleri beyaz dumanlanma, göz kızarması, siyahımsı perde oluşumu gibi belirtileri kolaylıkla fark ederler.

Kornea hastalıklarının teşhisinde hayvan aydınlık ve karanlık ışıkta detaylı muayene edilir. Gerektiğinde florecein içeren sarı renkli boya ile önden ve yandan oftalmoskop eşliğinde karanlık ortamda incelenir. Böylelikle lezyonun büyüklüğü ve derinliği hakkında yargıya varılır. Özellikle kornea ülserlerinin varlığında bu muayene oldukça önemlidir. Kullanılan boyar madde insanlarda da kullanılan zararsız bir ilaçtır.

Veteriner tıpta korneaya ilişkin en sık karşılaşılan hastalıklar, kornea yangınları olarak adlandırılan keratitisler ile kornea ülserleridir.

Keratitislerin çoğunda kornea, bulut gibi beyaz bir renge bürünür ve hasta sahibi bunu katarakt olarak algılar. Oysaki katarakt, daha içteki göz merceğinin bir bozukluğudur.

Kornea ülserinin yaygın nedenleri arasında kedi tırmalamaları gelir. Kornea ya isabet eden bu darbeler korneanın bütünlüğünü bozarak ülsere yol açabilir. Yine göze gelen her türlü sivri cisim travmaları, kimyasal maddeler, başak batmaları etken olabilir. Özellikle basık burunlu kedi ırklarında kirpiklerin içe kıvrılarak sürekli korneayı irrite etmesi de ülserlerin önemli sebebidir.

Kornea Ülserinin Tedavisi

Kornea ülserlerinin iyileşmesi uzun süreç alır. Ülser bir anlamda gözde oluşan yaradır. İyileştirmeyi hızlandırmak için bazen üçüncü göz kapağının çekilip ülserin üstü kapatılabilir ya da konjuktival bir flep ülserli bölgeye dikilir.

Vurgulanması gereken önemli bir kural; kornea ülseri tedavisinde asla kortikosteroid içeren damlaların kullanılmamasıdır.

Yeni bir tedavi yöntemi de konjuktivaya lokal kök hücre enjekte ederek, hızlı bir iyileşme sağlamaktır. Lokal anestezi altında uygulanan kök hücreler, hasarlı bölgeye hızla ulaşıp, orijinal kornea epitel hücrelerine dönüşmekte ve sekel oluşmadan iyileşme sağlamaktadır. Hayvanlarda kök hücre tedavisiyle ilgili merak ettiklerinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.

Keratitislerin Tedavisi

Ülser dışındaki diğer keratitislerde ise değişik göz damlaları, pomadları ve kombinasyonları kullanılır. Burada önemli bir konu, tedavi sürecinde göz kontrollerinin aksatmadan yaptırılmasıdır. Hekim her aşamayı izlemeli ve gerektiği zamanda ilaç degisimlerine gidebilmelidir.

Katarakt

Aynı insanlarda olduğu gibi katarakt, kedi ve köpeklerde de önemli bir sağlık problemidir. Katarakt, göz merceği denen lensin şeffaflığını kaybederek beyaz bir renk almasıdır. Beyazlığın yoğunluk derecesine göre immature ya da mature katarakt olarak değerlendirilir. İmmature katarakt henüz tam olgunlaşmamıştır, beyazlık yoğun değildir ve ışık geçirgenliği kaybolmamıştır. Dolayısıyla hayvan objeleri sisli olsa da görür. Mature kataraktta ise lens yoğun beyaz bir renk almış, ışık geçirgenliği kaybolmuş ve görüş engellenmiştir. Bu hayvanlar sağa sola çarpabilirler.

Katarakt sıklıkla köpeklerde görülür. Oluşumunda kalıtsal faktörler, yaş ve diyabet rol oynar. Bazen travmatik nedenlerle de oluşabilir. Kedilerde ise daha nadirdir ve uveitis denen göz hastalığının sonunda şekillenir.

{113802}

Olgunlaşmamış Kataraktın Tedavisi

Olgunlaşmamış kataraktın ilerlememesi icin bazı koruyucu göz damlaları vardır. Bunlar ülkemizde mevcut değildir ancak yurt dışından getirilebilir.

Olgunlaşmış KataraktınTedavisi

Mature kataraktın tedavisi ise ancak operasyonla mümkündür. Katarakt ameliyatı uzmanlık gerektirir. Burada saydamlığını yitirmiş lens FAKO denen cihazla parçalanarak tamamen alınır. Önemli olan lensin uzaklaştırılması değil, yerine yeni bir intraokuler lens yerleştirilmesidir. Kedi ve köpeklerde intraokuler lenslerin diyoptrileri insandan farklıdır. Yalnızca hastalıklı lensin alınması hayvana sağlıklı görüş kazandırmaz. Yeni intraokuler lens takılmazsa hayvan objeleri boyutlandıramaz, sadece ışığı algılar.

Uveitis Hastalığı

Gözün diğer bir hastalığı uveitis başlığı altında toplanır. Uveitisler travmatik etkilerden çok sistematik hastalıkların gözdeki yansımalarıdır. Generalize viral, enfeksiyöz ve paraziter hastalıklar sonucunda uveitisler gelişir. Gözün iris, corpus ciliare ve choriodia olarak adlandırılan bölümlerini etkiler. Hayvan sahibi tarafından algılanması zordur.

Tedavisi

Tedavide lokal göz ilaçlarının yanı sıra, altında yatan sebebe yönelik sistematik sağaltım da yapılır.

Göz İçi Basıncının Artması

Göz içi basıncının artması sonucu oluşan hastalığa glaucom denir. Kedi ve köpeklerde görülür. Göz içi sıvısı akış dinamiği bozulur ve intraokuler basınç aşırı derecede yükselir. Bunun sonucunda gözün dışarıya doğru çıktığı görülür. Hacmen büyümüştür. Hipertansiyon, diyabet, ileri yaş gibi sistematik nedenlerle şekillenebileceği gibi gözün diğer hastalıklarının bir sonucu olarak da gelişir. Komplike bir göz bozukluğudur.

Tedavisi

Tedavide temel amaç, göz içi basıncı düşüren damlaları kullanmaktır. Bunlar hayat boyu uygulanmak zorundadır. Glaucom diğer bir göz bozukluğu nedeniyle oluştuysa, gözün akış dinamiğini yeniden sağlamak için operasyon yapılabilir.

Retina Hastalıkları

Gözün en iç tabakası ise retinadir. Burada fotoreseptorler, göz siniri, optik prizma gibi önemli yapılar bulunur. Yeşilimsi renklidir. Kedilerde akşam göz bebekleri genişlediğinde belirgin yansıma yapan alan burasıdır. Kedi ve köpeklerde retina hastalıkları, travma, yaş, hipertansiyon, diyabet ve diğer metabolik hastalıklar, dejenerasyonlar sonunda şekillenir. Karanlık odada pupilla refleksi kontrol edilerek retinal muayene başlanır. Karanlıkta normalde göz bebekleri genişler. Göze ani ışık tutulduğunda, birkaç saniyede küçülmesi gerekir. Pupillanin ışığa tepki vermemesi körlüğün önemli bir bulgusudur. Bu durum kafa travması, progresif retinal atrofi, retina ayrılması ve dejenerasyonu, optik sinir hasarı gibi nedenlerden kaynaklanır.

Tedavileri

Retina hastalıklarının prognozu şüphelidir. Tedavide başarı oranı diğer göz hastalıklarına göre daha düşüktür. Yanıt alınamazsa kalıcı körlük şekillenir. İnsanlara uygulanan argon lazer, vitrektomi gibi uygulamalar, ülkemizde hayvanlar için henüz yaygınlaşmamıştır.

{48993}

Göz Tedavilerinin Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Göz tedavileri sürecinde hasta sahiplerinin dikkat etmesi gereken bazı kurallar var. Tedavi boyunca genellikle sevgili dostlarımızın başına yakalık takılır. Göz damlaları sonrası kedi ve köpekler ön partileriyle gözlerini kaşımak isterler. Buna engel olmak için iyileşinceye kadar yakalık çıkarılmamalıdır.

Göz tedavileri sırasında kedilerde iri taneli kristal kum tercih edilmeli. Topaklanan türden ince zerrecikli kumlar, eşelenme sırasında uçuşarak göze zarar verebilir. Yine bu dönemde daha sık kum değişimi yapılmalı ve tuvalet hijyenine dikkat edilmelidir.