Menstrüel Dönemden Menopoza, Hormonların Cilt Üzerindeki Etkisi

Cildimiz, hormonal dalgalanmalara doğrudan yanıt veren en hassas organlarımızdan biri. Özellikle menstrüel döngü ve menopoz sürecinde yaşanan değişimler, cilt sağlığını etkileyerek farklı bakım ihtiyaçlarını beraberinde getiriyor.

Menstrüel dönemler esnasında çoğumuzun deneyimlediği sivilce problemi, hormonal dengelerin cilt üzerinde etkilerinin en büyük örneklerinden. Göz ardı etmememiz gereken bir başka durum ise hormonların tüm hayatımız boyunca, özellikle de menopoz öncesi ve sonrası dönemde cildimizde yarattığı etkiler. Cildinizin ihtiyaçlarına kulak verip gerekli önlemleri zamanında alabilmeniz için, menstrüel dönem ve (pre-pro) menopoz dönemi bakım önerilerini Fonksiyonel Tıp Uzmanı Dr. Bengüsu Özkan‘ın da görüşlerini alarak araştırdık.

Hormonal değişim sürecine karşı erken yaşta önlem almak kıymetli, çünkü ciltte beliren herhangi bir durum için ne kadar geç adım atılır veya önlem alınırsa, tedavisi de o kadar uzun sürebiliyor.

Dr. Bengüsu Özkan

Cilt görünümünde değişiklik yapma gücüne sahip 3 ana hormon; östrojen, progesteron ve testosterondur.

Östrojen, kolajen, elastin ve hyalüronik asit üretimini desteklediği için cildin daha dolgun ve sıkı kalmasına yardımcıdır.
Progesteron ise ciltteki yağ bezlerini veya sebum üretimini uyarır ve fazla üretimi ciltte yağ birikimine ve gözeneklerin tıkanmış gibi görünmesine neden olabilir. Bazı durumlarda cilt progesteronun antienflamatuvar etkilerinden de faydalanabilir.
Testosteron, genellikle adet döneminde ortaya çıkarak, progesterona benzer şekilde, yağ bezlerini tetikleyici etki gösterebilir.

Ovulasyon (yumurtlama) sürecinin ortalama 28 gün olduğunu düşünerek hafta hafta cildinizde gözlemleyebileceğiniz değişiklikler şu şekilde:

1. ve 7. Günler Arası: Adet döneminin ilk günlerinde östojen, progesteron ve testesteron seviyeleri düşük seyredebilir. Bunun sonucunda da cildinizin daha kuru ve mat görünmesi mümkün. Özellikle bu dönemde bir çok kadın ciltlerinin çok daha hassas ve nemsiz olduğunu gözlemler. Bu dönemde cilt bariyerini korumayı amaçlayan etkili bir nemlendiriciden destek alabilirsiniz.

Bariyer Destekleyici Ürünler

7. ve 11. Günler Arası: Aylık periyodunuzun ikinci haftasında östrojen üretiminin devreye girmesiyle birlikte ciltteki hücre yenilenmesi için elverişli bir dönem başlar. Bu süreci desteklemek adına nazik bir soyucu / peeling üründen destek alabilirsiniz. Cildinizdeki ölü hücreleri temizlemek, yeni gelişen cilt hücreleri için uygun zemini hazırlar.

12. ve 16. Günler Arası: Döngünüzün üçüncü haftasına girmek üzereyken östrojen hormonunuz en yüksek seviyeye ulaşacağı için cildiniz hiç olmadığı kadar ışıltılı ve sağlıklı görünür. Dr. Bengüsu Özkan özellikle döngünün 14’üncü gününde zirve yapan testosteron hormonunun, sebum artışına neden olabileceği için, hazır cilt kendi yağını da üretebiliyorken, cilt bariyerine zarar vermeden, soyucu etkili peeling ürünlerinden destek almanın daha isabetli olabileceğine dikkat çekiyor.

Soyucu Etkili Peelingler

17. ve 24. Günler Arası: Dördüncü haftada östrojen seviyenizin tekrar düşüşe geçmesi ve progesteron hormonunun en yüksek seviyeye ulaşmasıyla cilt yağlanmaya ve sivilcelere daha açık hale gelebilir. Bu süreçte, cildinizin nem dengesini bozmayacak, derin temizlik amaçlı bir maskeden yardım alabilirsiniz.

Derin Temizlik Maskeleri

25. ve 28. Günler Arası: Menstürel dönemin hemen öncesinde istenmeyen sivilceler için, salisilik asit içeren ve bakterilere karşı etkili bir bakım ürününden destek almak fayda sağlayabilir.

Akne Karşıtı Spot Ürünler

Dr. Audrey Kunin, The DERMAdoctor Skinstruction Manual kitabının Menopoz ve Cilt ilişkisini ele aldığı bölümünde aşağıdaki noktalara dikkat çekiyor:

Östrojen, cildin yapısını ve sıkılığını sağlayan kolajen üretiminde önemli bir rol oynuyor. Östrojen azaldıkça, kolajen sentezi yavaşladığı için, mevcut kolajen lifleri daha hızlı parçalanmaya başlıyor. Bu durum da ince çizgiler, kırışıklıklar ve cilt elastikiyetinin kaybına (sarkmalara) yol açıyor.

American Academy of Dermatology’e göre menopoz döneminin ilk 5 senesinde, cildimizdeki kolajenin yaklaşık yüzde 30’unu kaybediyoruz. Devamındaki 20 sene boyunca da, her yıl yaklaşık yüzde 2’sini kaybetmeyi sürdürüyoruz.

Uzmanlar, kaybettiğimiz kolajeni en aza indirmeye destek olabilmek için, içten dışa sağlıklı bir beslenme ve bakım rutini oluşturmayı öneriyor. Örneğin balık, tavuk, yumurta akı gibi kolajen açısından zengin gıdalardan beslenmek, gıda takviyelerinden destek almak ve harici cilt bakım ürünleriyle de kolajen artışını tetiklemek bu süreçte yapılabilecek en doğru adımlar arasında.

Kolajen Destekleyici Gıda Takviyeleri

Menopoz Hakkında Merak Edilen Her Şey

Kolajen Üretimini Tetiklemeye Destek Cilt Bakım Ürünleri

Östrojen seviyesindeki düşüşle beraber, cilt yapısı incelmeye ancak cilt dokusu kırışarak kalınlaşmaya başlayabilir. (Sağlıklı hücrelerin azalarak cilt yapısını inceltmesi, ölü hücrelerin ise birikerek cilt dokusunu kalınlaştırması gibi düşünebilirsiniz.)

İncelen cilt yapısı kısır döngüye girerek kendi kolajenini üretmekte zorlanırken, özellikle güneş lekelerine neden olan UV gibi dış etkenlere karşı da daha savunmasız bir hal alır. Bu durum da cilt lekelerinde artış gözlemlememize yol açar.

Cilt Lekelerine Karşı Etkili Bakım Ürünleri

Östrojen ve progesteron seviyelerindeki düşüşle deneyimleyebileceğimiz diğer problemler ise; aşırı kuruluk, hassasiyet ve cildin kendini toparlayabilme kabiliyetinde yavaşlama. Bir de bu sürecin beraberinde getirdiği sıcak basmalarının, hali hazırda yaşanan hassasiyeti daha da tetiklemesi.

Peri ve Post Menopoz Dönemlerinde Ciltte Neler Olur?

Kesin menopoz teşhisi ancak, son menstrüel döngünün kesilmesinden 12 ay sonra koyulabileceği için, cildiniz için menopoz döneminde yapılacaklardan ziyade perimenopoz ve postmenopoz döneminde neler yapabileceğinize ayrı ayrı odaklanmayı tercih edebilirsiniz.

Perimenopoz: Menopozdan 4-10 Yıl Öncesi Geçiş Dönemi

Ortalama 28 günlük bir yumurtlama döneminden bahsetmiştik. Yumurtalıkların düzenli çalışmamasıyla baş gösteren bu süreç genellikle menopozdan 4-10 yıl önce başlayarak son adet dönemine kadar devam eder. Düzene uymayan hormonlar dengesizleşmeye başlar ve beraberinde birçok cilt problemini de getirebilir.

Östrojen seviyeleri bu dönemde yavaş yavaş azalır. Bu azalma düzenli değildir ve dalgalı bir seyir izler. Bir gün çok yüksekken, birkaç gün belirgin bir düşüş gösterebilir. Sonucunda ise düzensiz adet döngüleri, ruhsal değişimler ve sıcak basmaları gözlemlenebilir.

Dr. Bengüsu Özkan bu dönemlerde dalgalı seyreden östrojen seviyesi nedeniyle cildin zaman zaman yağlanmaya, zaman zaman ise kurumaya meyilli olabileceğine dikkat çekerek, bu süreci tek bir ürün yerine, nem dengesi farklı ürünleri değişimli kullanarak daha dengeli bir rutin oluşturmayı öneriyor. Dr. Özkan, özellikle iç yağlanmadaki artış sebebiyle, şeker direnci gibi metabolik olarak içeride gelişebilecek bazı durumların olumsuz etkilerini cilde de yansıtabileceğine dikkat çekiyor ve bu süreçte kararsız seyreden östrojen seviyelerinin vücutta metabolik olarak da hasar bırakmaması adına düzenli takibin önemini vurguluyor.

Progesteron ise östrojenden farklı olarak belirgin oranda azalma gösterebilir. Uyku bozuklukları ve kaygı gibi, cildi dolaylı olsa da, yine de büyük ölçüde etkileyen bu faktörleri devreye sokan progesterondur. Dr. Özkan progesteronun vücutta doğal bir antidepresan gibi etki göstermesinden dolayı, bu azalmanın kişide dışarıdan bir antidepresan kullanma ihtiyacı doğurabildiğini, ancak bu durumun da vücut florasını bozarak, ciltte daha belirgin bir bozulma yaratabileceğini ve bu durumun bizi kısırdöngüye soktuğunu belirtiyor. Uyku kalitesini artırmak için önerilen bir amino asit olan Glisin’in hem uykuya dalış sürecini, hem de kolajen artışını desteklediği için cilt üzerinde olumlu etkiler bırakabildiğini aktaran Dr. Özkan, özellikle Magnezyum Glisinat’ı da bu anlamda yardımcı bir destek olarak kullanabileceğimizi aktarıyor.

Testosteron daha sabit ve düzenli bir biçimde azalır. Bu azalma da enerjide ve kas kütlesinde düşüşe neden olabilir. Bunlar yine dolaylı da olsa cildi etkileyebilecek faktörler olabilir.

Postmenopoz: Menopoz Sonrası Dönem

Son menstrüel döngünün üzerinden 12 ay geçtikten sonra hormon seviyeleri artık düşük ve sabit bir seyirde devam eder. Yumurtalıklar östrojen üretmeyi neredeyse tamamen bıraktığı için, bu hormon çok düşük seviyelere iner. Yukarı bahsettiğimiz gibi cilt incelmesini de beraberinde getirir.

Vücutta yumurta üretimi olmadığı için progesteron üretimi de durur. Cildin aşırı kuruması ve kuru cildin bariyer görevini yerine getiremediği için çevresel yaşlanma ve leke gibi dış etkenlere daha duyarlı ve hassas bir hal alması bundan.

Bizim için her östrojen iyi demek değil. Farklı östrojen çeşitleri arasından E2’nin dengede tutulup E1 ve E3 değerlerinin düzenli gözlemlenmesi önemli. Çünkü iç yağlanma veya meme dokusundaki hücre dokusunu bozabilen östrojen metabolitlerinin yakından takip edilmesi gerek, hem cilt hem de metabolizma sağlığı anlamında.

Dr. Bengüsu Özkan

Öte yandan, östrojenden farklı olarak, testesteron üretimi az da olsa adrenal bezlerden salgılanmaya devam eder. En bilinen androjenlerden biri olan testesteronun nispi olarak daha yavaş azalması, vücuttaki östrojen / androjen dengesini bozduğunda, bizi, menopoz döneminde sıkça karşımıza çıkan yüzde tüylenme ve saç dökülmesi problemleriyle karşı karşıya bırakabilir.

Gary M. White ve Neil H. Cox, Diseases of the Skin: A Color Atlas and Text adlı kitaplarında, menopozdaki saç incelmesi sorunu için androjenik alopesi terimini kullanıyor. Yine aynı kitapta, menopozdaki kadınların, özellikle kafa derisinin tepe kısmı ve taç bölgesinde saç incelmesi yaşayabileceği ve bu durumun östrojen seviyelerinin düşmesiyle birlikte androjen aktivitesinin nispi artışı nedeniyle olduğu belirtiliyor. Androjenlerin, saç büyüme döngüsünü (anagen fazı) kısaltabileceği ve saç foliküllerinin zayıflamasına yol açabileceği belirtiliyor.

Bu androjen ve östrojen dengesizliğinin ortaya çıkarabileceği bir diğer durum olarak da, baskın hale gelen androjenlerin, kadınlarda hirsutizm, yani çene ve üst dudak gibi bölgelerde koyu ve kalın tüyler geliştirebileceğine dikkat çekiliyor.

White ve Cox bu problemlere karşı topikal mioksidillerin yanı sıra, çok yönlü bir tedavinin gerekliliğini vurguluyor. Doktor gözetiminde, kişiye özel çok yönlü bir yaklaşımı anti-androjen ve HRT (hormon tedavisi) öneriyor.