2022 Çin Yeni Yılı Başlıyor: Kaplan Yılına Dair Her Şey

1 Şubat’ta başlayan Çin yeni yılında bu sene sıra Kaplan’da. Sayısız geleneği ve sembolü de içerisinde barındıran bu gelenek bir takvim ya da sembolden çok daha fazlası…

Antik dönemlerde kullanılan Ay-Güneş takvimine göre 1 Şubat’ta, 4720 yılına giriyoruz. Döngüdeki yeri kaplan yılı olarak tanımlanan yeni yıl milyonlarca kişinin takip ettiği gelenekler, inanışlar ve hakkında yapılan tahminlerle merak uyandırıyor.

Çin Yeni Yılı Nedir?

Çin’in bütün yıl boyunca kutlanan en uzun bayramı kabul edilen yeni yılı 15 gün sürüyor ve ülke genelinde çalışmaya ara verilip sadece kutlamaların yapıldığı şölene dönüşüyor. Tapınaklardaki seremoniler, sokaklardaki alaylar ve süslemeler, aile içindeki adetlerle Çin yeni yılı görsel şölene dönüşen bir gelenek.

Dünyanın geri kalanı gibi aslında Çin’de de Gregoryen yani Miladi takvim kullanılıyor. Ama Çin geleneklerinden gelen ve yüzyıllar önce Ay’ın hareketleri baz alınarak hazırlanmış Lunisolar (Ay-güneş) takvimi de hâlâ etkisini koruyor. Bu takvime göre Çin’deki geleneksel günler kutlanıyor ve yeni yıla giriş yapılıyor. Yeni yılın başlangıcından bir sonraki dolunaya kadar da ritüeller ve kutlamalar devam ediyor.

Çin yeni yılı Ay’ın hareketlerine göre düzenlendiği için bizim kullandığımız Miladi takvime göre belirli bir günü yok. 21 Ocak ve 20 Şubat günleri arasında, ayın hiç görünmediği yeni ay evresinde Çin Yeni Yılı da başlamış oluyor. 12 farklı hayvan sırayla bu yıllara adını veriyor ve her yılın karakteristik bir özelliği olduğuna; bu yıllarda doğanların kendine has özellikler taşıdığına inanılıyor. 1 Şubat 2022’de başlayacak Kaplan yılının ardından 2023’te tavşan, 2024’te ejderha, 2025’te yılan, 2026’da at, 2027’de keçi, 2028’de maymun, 2029’da horoz, 2030’da köpek, 2031’de domuz, 2032’de fare, 2033’de öküz yılı kutlanacak.

Bazı kaynaklarda Çin yeni yılının Bahar Bayramı olarak da anıldığı görülüyor. Bunun nedeni Ay’ın hareketinin mevsim döngüsünde esas alındığı eski çağlarda yeni yıl başlangıcıyla birlikte kışın da geride kaldığına inanılması ve artık havaların ısınmaya başlaması. Yine de Çin’de çok sayıda etnik grup olduğu için bazıları Bahar Bayramı’nı yeni yıl ile aynı olsa da farklı zamanlarda kutlayan kesimde bulunuyor.

2022 Kaplan Yılı Anlamı

Çin takviminde 12 hayvan bulunuyor ve bu hayvanlar sırayla her yeni yıla kendi adlarını veriyorlar. O yıl doğanların karakterlerinin, hayat boyu sürecek şanlarını da bu yılın belirlediğine inanılıyor. Bu sene ise Kaplan yılı. Yıla ismini veren hayvanın, o yıl boyunca bir anlamı olacağına inanılıyor. Kaplan yılının ise hayatta iz bırakacak büyük değişikliklerin olacağı, beklenilenden çok daha fazlasına ulaşılabileceği bir yıl olarak hatırlanacağına inanılıyor.

Öncelikle eğer Çin takvimine göre Kaplan yılında doğduysanız (1950, 1962, 1974, 1986, 1998, 2010) Çin burcunuz da Kaplan oluyor. Kaplan yılında doğanların kendine güvenli, cesur, pes etmeyen, güçlü ve çalışkan olduklarına inanılıyor. Liderlik özellikleri baskın olduğu için kariyerlerine bu şekilde yön vermeleri öneriliyor. Burada ilginç olan ise şu: Doğduğunuz yıl tekrar geldiğinde bu ‘Ben Ming Nian’ olarak tanımlanıyor ve bu yılın sizin için zorlayıcı geçeceğine inanılıyor. O yüzden geleneklerine sadık kalanlar ve Çin burcu Kaplan olanlar bu yıl kırmızı giyerek, yeşim taşından aksesuarlar kullanarak kötü şansı kendilerinden uzaklaştıracaklar. Burcu Kaplan olanlar için bu yıl 1, 3 ve 4 şanslı rakamlar; mavi, gri ve kırmızı şanslı renkler; yönün her zaman Kuzey’e dönük olması ise doğru seçimler olduğu da inanılanlar arasında.

Geleneksel Çin takviminde 12 hayvan isminden oluşan döngünün yanı sıra bir de 60 yıllık, beş farklı elementten oluşan döngü var. 2022, diğer Kaplan yıllarından farklı olarak aslında ‘Su kaplanı’ yılı. Bu yıl doğanların üstün öğrenme yeteneği olmasının yanında kendine saygı duyan kişiler olacağına da inanılıyor. Su yılı olduğu için atılan her adımda sezgilere güvenilebilecek yıl olarak tanımlanıyor.

Çin Yılındaki Hayvanlar ve Anlamları

Doğu mitolojisinin çeşitliliği kendini yıllara ismini veren 12 hayvanda da gösteriyor. Farklı kaynaklarda bu hayvanlarla ilgili anlatılan çeşitli mitler var. Aralarında en çok inanılan ise günün birinde imparatorun takvimi belirlemek için tüm hayvanları yarışa davet ettiği; kazanan ilk 12 hayvanın zodyak döngüsünde olacağını ve yarıştaki sıralamanın statü sembolü olacağını söylediği üzerine. Yarışa katılan hayvanlar erken kalksa da yarış boyunca birçok engel vardı. Nehirdeki akıntıyı öküzün sırtında atlatan fare hızla koşarak birinci oldu ve ikincilik öküze kaldı. Güçlü olan kaplan üçüncü, hızlı olan tavşan dördüncü, ejderha beşinci, ejderhanın üvey oğlu olduğunu söyleyen yılan altıncı, alçak gönüllü at yedinci, kibar keçi sekizinci, zıplayarak gelen maymun dokuzuncu oldu. Son üçe kalan horoz, köpek ve domuz ise yarışmanın yapıldığı Cennet Kapısı’nın muhafızları oldular.

Bu efsanede anlatıldığı gibi her hayvan kendi karakterinin adını verdiği yıla da yansıttığına inanılıyor. Çincede kral anlamına gelen kaplanın bir diğer özelliği de Çin’in sembollerinden biri olarak kabul edilmesi.

Mitolojide Çin Yeni Yılı ve Nian Efsanesi

Çin’deki yeni yıl kutlamaları havai fişek gösterileri, sokakların süslenmesi ve aile içindeki geleneklerle kocaman bir şölene dönüşüyor. O sene hangi hayvanın yılı olursa olsun her yerin kırmızıya bezenmesi ve saatler süren havai fişek gösterilerinin nedeni Doğu mitolojisinde saklı.

Nian ile ilgili birkaç farklı efsane anlatılsa da en çok inanılan; korkunç yaratık Nian’ın deniz altında yaşadığı, yılın son gününde denizden çıkıp köylere geldiği; bulduğu tüm yiyecekleri, çocukları, hayvanları yediği ve bütün köyleri harap edip gelecek sene yeniden gelmek üzere denize geri döndüğü üzerine. Bu yüzden köylerdeki insanlar yeni yılın ilk gününde her şeyi bırakıp Nian’ın ulaşamayacağı dağlara gidermiş. Günün birinde köylüler Nian’dan kaçmak yerine onu korkutmak için yollar ararken renkli kağıtlarla canavarın kocaman bir kuklasını yapmış; bambular yakmış ve köylerine kırmızı fenerler asmışlar. Köyü harap etmek için gelen Nian gördüğü kukla canavardan, parlak ışıklardan ve yanan bambuların çıkardığı sesten korkarak geri dönmüş ve bir daha kimse Nian’ı görmemiş. O günlerden beri de her Çin yeni yılı kırmızı süslemeler, sokaklarda gezdirilen Nian maskotu, davullar ve havai fişek gösterileriyle kutlanır.

Çin Yeni Yılındaki Gelenekler

Biz Çin yeni yılını sadece kırmızı süslemeler, sokaklarda dolaştırılan canavar maskotu, havai fişek gösterileri olarak görüyor olsak da aslında bundan çok daha fazlasını barındıran hem dini hem de kültürel bir gelenek. Her yıl 15 gün boyunca her yer tatil oluyor (Genelde sekizinci gün işe dönüş başlıyor) ve milyonlarca kişi yeni yılı ailesiyle geçiriyor -büyük şehirlerde çalışanların memleketteki ailesinin yanına dönerken yolların öylesine kalabalık oluyor ki buna Bahar Göçü (Spring Migration) diyorlar-. Yeni yıla özel ritüeller takip ediliyor, şanslı kabul edilen yemekler yeniliyor ve kutlamalar yapılıyor.

Haritada oldukça geniş alana sahip Çin, sosyolojik olarak da oldukça çeşitliliği barındıran bir ülke. Yeni yıl kutlamaları Çin dışında, Kuzey ve Güney Kore, Endonezya, Malezya, Moğolistan, Vietnam, Tayland, Filipinler, Kamboçya gibi ülkelerin de kutlama takviminde yer alıyor. Diğer ülkelerde yaşayan Çinlilerle birlikte dünyanın -neredeyse- dörtte birinin Çinli olduğu kabul edilirse yeni yıl kutlamalarının büyüklüğü de anlam kazanıyor. Bu yüzden de bölgeye göre değişse de yeni yıl kutlamalarında değişmeyen bazı ortak gelenekler var.

Yeni yıl arifesinde ailecek, kalabalık olarak sofraya oturuluyor ve uğurlu olduğuna inanılan yiyecekler yeniyor. Zenginliği temsil eden ve ne kadar çok yerseniz yıl boyunca o kadar çok para kazanacağınıza inanılan mantı, bereket getireceğine inanılan balık -Çince’de ‘yu’ denilen balık kelimesi aynı zamanda bereket anlamı da taşıyor-, Bahar Bayramı’na özgü olan Spring Roll, kariyerde ilerlemek için Niangao-pirinç keki, uzun ömürlü olmak için noodle, zenginlik getirmesi için -altın renkli- mandalina ve portakal yeniyor. Tüm bu yemeklerin nasıl hazırlandığı ve sofrada nasıl sunulduğu da geleneğin bir parçası. Bazı evlerde bol kazanç için sahte para ve altın yakıldığı da oluyor.

Yeni yıl arifesinde başlayan kutlamalarda evler günler öncesinden temizleniyor ve kırmızı süslemelerle bezeniyor, evli çiftler aileleri ziyaret ediyor, çocuklara bir yaş daha büyüdükleri için kırmızı zarflar içerisinde harçlık veriliyor (çoğu Çinli doğum günü olarak yılbaşını kabul ediyor), vefat eden aile büyükleri anılıyor ve yeni kıyafetler giyiliyor. Yeni yılın ilk beş günü duş almak, ev temizlemek ve çöp atmanınsa kendinizden bir şeyleri sıyırıp attığınız için kötü şans getireceğine inanılıyor. Bununla birlikte yulaf ya da pirinç lapası yenmiyor, el işi yapılmıyor, bıçak ya da makas kullanılmıyor, hastaneye gidilmiyor. Yeni yıl arifesinde kaybedilen büyüklerin mezarlarının ziyaret edilmesi ve onlara yemekler, içecekler sunulması da geleneğin parçalarından bir tanesi.

Çin Kaplan Burcu Özellikleri

Kaplan bireyleri kontrol sevgisi ve işlerin başında olma arzuları ile tanınır. Aynı zamanda insanları etkileme ve düşündüklerini açıkça ifade etme yeteneklerine sahiptirler, özellikle bir şeyin yanlış olduğuna inandıklarında. Kaplan burcu insanları Ejderha, At ve Domuz burçları ile uyumlu kabul edilirken, Öküz, Kaplan, Yılan ve Maymun burçları ile daha zorlu ilişkiler yaşayabilirler.

{208712}