Görme Problemi Olan Kediler İçin Lokal Kök Hücre Tedavisi
Yazı Boyutu:
Türkiye’de ilk kez bir kedinin göz içine lokal kök hücre uygulandı! Progresif retina atrofisi nedeniyle körlük riski taşıyan Lokum‘a intravitreal kök hücre enjeksiyonunun ayrıntılarını Doç. Dr. Cem Perk anlatıyor.
Retina, göze gelen ışığı elektriksel uyarım haline dönüştürerek görme sinirine ileten fotoreseptor hücrelere sahiptir. Bunlar çubuk ve koni hücreleridir. Kedi gözlerinde daha çok çubuk hücreleri bulunur. Çubuk hücreleri düşük ışıkta görme, hareketi algılama ve takip etmeden sorumludur. Koni hücreleri ise rengin algılanmasını sağlar, düşük ışıkta çalışmaz.
Progresi retinal atrofi (PRA), fotoreseptor hücrelerini etkileyen dejeneratif bir göz hastalığıdır. İlerleyici retina tembelliği olarak da anılan bu bozuklukta, söz konusu hücrelerin yapı ve fonksiyonları bozulur; retina incelir ve zamanla körlük şekillenir. Kuşaktan kuşağa, anneden yavruya geçebilen kalıtsal bir hastalıktır. Kedilerde daha çok 3-5 yaşlarında görülür. Siyam, Habeş, Somali, İran kedileri, Balinese, Bengal, Oriental Shorthair ve American Wirehair kedi ırklarında yaygın görülür.
Progresi Retinal Atrofi (PRA)Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
PRA, ağrılı bir göz hastalığı olmadığı için ilk aşamalarda zor anlaşılır. Retinal atrofili bir kedide genellikle fark edilen ilk işaret, gece körlüğüdür. Etkilenen kediler geceleri gergindir, karanlık ortamlara girme konusunda isteksizdir. Loş ışıkta eşyalara çarparlar. PRA gelişen kedilerin sahipleri, göz üzerine ışık geldiğinde çok parlak hale geldiğini ve göz bebeklerinin iyice büyüdüğünü belirtiler. Bazı vakalarda aynı zamanda katarakt da mevcut olabilir. PRA ilerledikçe kedinin görüşü giderek kötüleşir. Genellikle 1-2 yıl içinde tam körlük şekillenir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Çoğu kez gece körlüğü şikayeti ile kliniğe getirilen patili hastanın oftalmolojik muayenesinde, ışık refleksinin azaldığı, göz bebeklerinin genişlediği görülür. İleri aşamalarda oftalmoskopla muayenede retinal damar ve optik sinirde yapısal değişiklikler, tapetum lucidum bölgesinde parlaklık artışı saptanır. Taninin kesinleştirilmesinde, göz ultrasonu ve elektroretinogram (ERG) çok değerlidir.
PRA Nasıl Tedavi Edilir?
Şu ana kadar progresif retinal atrofinin etkin bir tedavisi olmadığı düşünüldüğü için antioksidanlar ve çeşitli vitaminler kullanılmış ancak sonuç alınamamıştır. İnsan hekimliğinde son 10 yıldır yaygın uygulanan kök hücre tedavileri, retina hastalıklarında da kullanılmaya başlamıştır. Ülkemizde bilinen birçok göz hastanesinde, progresif retina atrofisi, retina dejenerasyonu, retinitis pigmentosa, optik sinir atrofisi, kalıtsal retinitis olgularında lokal kök hücre tedavisi uygulanmaktadır.
Veteriner tıpta ise 2020 yılından itibaren birçok ortopedik, nörolojik ve cerrahi olguda lokal olarak uygulaması tarafımdan yapılan kök hücre enjeksiyonları, bu kez Türkiye’de ilk kez intravitreal yolla göz içine yapılmıştır. Mezensimal kök hücrelerin çoğalma, farklılaşma ve uygulandığı bölgedeki doku hücrelerine dönüşme özellikleri, rejenarasyon, beslenme ve hızlı iyileşme sağlamaktadır. PRA’da yıkıma uğrayan retinal fotoreseptor hücrelerin onarılması, yenilerinin oluşması için intravitreal (göz içi) kök hücre enjeksiyonunun umut verici olduğu bilimsel literatürlerde belirtilmektedir.
Lokum’un hikayesi
6 yaşında dişi bir kedi olan Lokum’un hikayesini, sahibi Ayşe Alkan şöyle ifade ediyor…
“Son dönemde odaklanma sorunu fark ettiğim kedimi veteriner hekime götürdüm ve katarakt tanısı kondu. Bunun üzerine bir veteriner göz kliniğine müracaat ettim. Orada kedimin PRA hastası olduğu, tedavisinin bulunmadığı ve 2 yıl içerisinde kör olacağı bilgisi verildi. Hemen internet araştırmalarına başladım ve Doç. Dr. Cem Perk‘in kök hücre tedavisi konusundaki çalışmalarına rastladım. Cem Hoca, 2 hafta ara ile Lokum’un gözüne Vetmemorial Kliniği’nde 2 doz kök hücre enjeksiyonu uyguladı. 2. enjeksiyon öncesi yapılan muayenede Lokum’un objeleri daha iyi algıladığı, ışık refleksinin daha tepkisel olduğu saptandı. Kök hücre tedavisinin daha da iyi sonuçlar vermesini heyecanla bekliyorum. Bu yeni tedavi yöntemini Türkiye de ilk kez uygulayan Doç. Dr. Cem Perk’e teşekkür ediyorum.”
Aynı insanlardaki gibi kedilerde de kök hücre tedavisi körlük şekillenmeden önceki süreçte uygulanmalıdır. Henüz fotoreseptor hücre dejenerasyonu ilerlemeden intravitreal yolla, steril koşullarda ve taze olarak enjekte edilmelidir. Bu aşamada 2 hafta arayla yapılacak 2 uygulama gerek sağlıklı retinal hücreleri, gerekse optik sinir fonksiyonlarını geliştirecektir. Bu nedenle görme, algılama ve gece körlüğü belirtileri fark edildiğinde can yoldaşlarımız uzman bir doktora götürülmelidir.
Hayat arkadaşı Lokum için uğraş vererek bana ulaşan Ayşe Hanım’a ve veteriner tıptaki yeni tedavi seçeneklerini hayvan dostlarına aktaran OGGUSTO ailesine teşekkürlerimi sunarım.
Onlarla birlikte sağlıcakla kalın.
