Kedi ve Köpeklerde Ağrı Belirtileri ve Kontrolü

Kedi ve köpeklerde ağrı belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilinmesi gerekenleri, Doç. Dr. Cem Perk anlatıyor.

Ailemizin bir üyesi olan, varlıklarıyla bize neşe katan hayvan dostlarımız da kimi zaman ağrı çekebilirler. Konuşamadıklarından ses, hareket ve davranışlarıyla ızdıraplarını yansıtmaya çalışırlar. Hem veteriner hekimlerin hem de hayvan sahiplerinin görevi, ağrı çeken hayvana yardım etmektir. Bu, insani ve etik bir davranıştır. Veteriner tıpta ağrı, mevcut ya da potansiyel doku hasarı nedeniyle oluşan rahatsızlık verici duyusal ve duygusal durum olarak tanımlanır. Ağrının nedenleri arasında travmalar, küçük ya da büyük cerrahi işlemler ile akut ya da kronik inflamatuar hastalıklar bulunur. Bazen ağrı, zararlı bir uyaran olmaksızın şekillenebilir ki, bu durum merkezi sinir sisteminde bir patolojiyi işaret eder (Nöropatik ağrı).

Kedi ve Köpeklerde Ağrı Türleri

Ağrı, tipik olarak akut ağrı ve kronik ağrı olarak sınıflandırılır.

Akut ağrı: Genellikle kısa süre devam eden ve travma, operasyon ya da enfeksiyona bağlı gelişen ağrıdır. Uygun tedavi ile bir hafta içinde kaybolur.

Kronik ağrı: 3 aydan fazla süren, hatta ömür boyu devam edebilen ağrıdır. Örnek olarak yaşlı hayvanların kireçlenme ve osteoartritleri gösterilebilir. 8 yaşın üzerindeki köpeklerin %80’inde ağrılı osteoartrit rastlanır. Akut ağrılar tedavi edilmezse kronik hale dönüşebilir. Ağrının şiddeti, insanlardaki gibi hayvanlarda da ağrı skalaları ile belirlenir. Veteriner tıpta birçok derecelendirme tablosu olsa da en pratik olanı, “ağrı yok”, “hafif ağrı”, “orta ağrı” ve “şiddetli ağrı” şeklindeki skorlamadır. Ağrının belirlenmesinde hayvan sahibinin gözlemleri ve hekimin klinik tecrübesi de önemlidir.

Kedilerde bu durum daha bir özellik arz eder. Gerekli hallerde ağrı kontrolü hasta sahibinin yanında yapılmalı ve kedinin stresi ve agresyonu asgariye indirgenmelidir. Hayvanlarda ağrı belirtileri farklılık gösterir. Kiminin ağrı eşiği düşükken, kimisinin yüksektir. Hekim, ağrı derecesini belirlemek için palpasyon adı verilen elle muayene yöntemine başvurur. İlgili bölgelere basınç uygulayarak hayvanın tepkisini ölçer ve ağrı derecesini belirler. Örneğin kırıklarda şiddetli ağrı varken, gaz birikmesinde ağrı daha hafiftir.

Kedi ve Köpeklerde Ağrı Belirtileri

Köpeklerde Ağrı Belirtileri:

• Sosyal davranışlarda azalma
• Uyku artışı
• Endişeli ifade ve ürkek bakışlar
• İtaatkar tavır
• Vücuda dokundurulan parmak uçlarından korkma ve titreme
• Saklanma ve kaçmaya çalışma
• Büyümüş göz bebekleri
• Kulakları geriye, başa doğru yatırma
• Hareket isteksizliği
• Kuyruğu arka bacaklar arasına sıkıştırma
• Başı aşağı doğru eğme
• İnleme, sızlanma, uluma
• Ağrılı bölgeyi koruma
• Dinlenirken bile sık sık nefes alma
• Aksama ya da topallama
• Atlamada isteksizlik ya da yetersizlik
• Merdiven çıkamama ve inememe
• Yiyecek ve oyuncaklara tepki vermeme
• Ani davranış değişimleri: Hırlama, saldırganlık ve ısırma
• Vücudu kambur ya da yay gibi tutma
• Ağrılı bölgeyi aşırı derecede dişleme ve yalama

Ağrı belirtileri gösteren hayvanlara asla insanlarda kullanılan ağrı kesiciler verilmemelidir.

Kedilerde Ağrı Belirtileri:

• Saklanma
• Yaklaşıldığında kaçma
• Aktivite azalması ve hareketsizlik
• Dar bir alanda aynı pozisyonda kalma
• Koltuk ve yatak altı gibi yerlere girme
• Çılgınca koşma
• Ağrılı bölgeyi yalama ve ısırma
• Sorunlu bölgeye dokunulduğunda pençe atma
• Tuvalet kabı içindeki alışkanlıklarında değişiklikler
• Tıslama, bağırma, acı acı miyavlama
• Çeviklik azalması ve zıplama kaybı
• Aşırı yalanma
• Bakımı bırakma ve tüylerin keçeleşmesi
• Anormal duruş ve tutuk yürüyüş
• Kuyruk hareketi artışı
• İştah azalması ve kilo kaybı
• Yüz ifadesinde değişiklikler: Gözlerin kısılması, kulakların dışa doğru tutulması, burnun gerginleşmesi

Sempatik sisteminin uyarılmasına yol açan ağrı nedeniyle kalp ve solunum sayıları artar, vücut ısısı yükselir.

Ağrı Kesici Kullanımı

Ağrı belirtileri gösteren hayvanlara asla insanlarda kullanılan ağrı kesiciler verilmemelidir. Bunların çoğu petler için toksiktir. Örneğin parasetamol kediler için öldürücü dahi olabilir. Aspirin her gün verilemez. Yine naproksen etken maddeli analjezikler kedi ve köpeklerde ciddi yan etkilere sahiptir. Hayvanlarda kullanılabilen ağrı kesiciler FDA tarafından belirlenir. NSAİD olarak adlandırılan non-steroid antiinflamatuar ilaçların, hangi hayvan türü için hangi doz oranlarında kullanılacağını doktorunuz belirler. Özellikle yaşlı hayvanlarda ve böbrek hastalarında en az yan etkiye sahip ağrı kesiciler azaltılmış doz oranlarında kullanılır. Analjezikler aç karnına verilmemelidir. Uygulama öncesinde bir mide koruyucu verilmesi yerinde bir önlemdir.

Önemli bir konu da, kortizon içeren ilaçlar kullanılırken aynı zamanda ağrı kesicilerin verilmemesidir. Birlikte uygulandıklarında etkileri artar ve ciddi mide kanamalarına yol açarlar.

Ağrı Tedavisinde Kullanılan Yöntemler

Akut ya da kronik ağrı tedavisinde farklı yöntemler kullanılır. Enjeksiyon ya da oral yolla uygulanan analjeziklerin yanı sıra kortikosteroid ilaçlardan ya da sentetik afyon türevlerinden de yararlanılır. İlaçlar dışında ilgili bölgeye kompres ve masaj uygulamaları, lazer, terapatik ultrason ve manyetik rezonans cihazlarıyla fizik tedavi, ağrının giderilmesinde yardımcı olur.

Son yıllarda veteriner tıpta da uygulama alanı bulan lokal kök hücre enjeksiyonları kronik eklem ağrıları ve osteoartritlerde oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. 2020 yılından itibaren tarafımdan lokal eklem içi uygulamalar ile dostlarımıza modern ve etkin tedavi seçeneği sunulmuş bulunmaktadır.

Onları her zaman neşeli, enerjik ve sağlıklı görmek dileğiyle…