Evcil Hayvanlarda Isı Çarpması Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Hayvanlarda ısı çarpmasını önlemek için alınması gereken tedbirleri, ısı çarpmasının belirtilerini ve tedavi yöntemlerini Doç. Dr. Cem Perk anlatıyor.

Sıcakları fazlasıyla hissettiğimiz yaz günlerinde patili dostlarımızı da ısı çarpmalarından korumak için bilinçli olmak zorundayız. Isı çarpması, bilimsel adıyla hipertermi, evcil hayvanlar için tehlikeli bir durumdur ve ölüme dahi yol açabilir. Bu durum kedi ve köpeklerin vücut sıcaklıklarının 41 derecenin üzerine çıkmasıyla ortaya çıkar ve yaşamsal risk oluşturur. Vücut genel bir inflamasyona uğrar ve organ yetmezlikleri başlar. Isı çarpması genellikle yazın çok sıcak ve nemli havalarda görülürken, bazen aşırı yorucu ve zorlayıcı aktivitelerden sonra da meydana gelebilir.

Hayvanlarda ısı çarpmasının derecesi hafiften başlayıp yaşamı tehdit edecek boyuta kadar uzanabilir. Yüksek ateş, hücrelere zarar vererek karaciğer, böbrek ve beyin gibi hayati organlarda yetmezliğe yol açabilir.

Isı Çarpmasının Belirtileri

• Hızlı solunum ve nefes nefese kalma durumu, (Sık nefes alıp verme köpeklerde daha belirgindir. Kedilerde ise şiddetli ısı çarpmalarında görülebilirler. Dillerini dışarı çıkarırlar)
• Salya artışı,
• Kusma,
• İshal,
• Anormal kanama: Küçük damarların yırtılması sonucu deride kızarıklık, kanama odakları, kanlı kusmuk ya da kanlı dışkı,
• Kırmızı dil, kırmızı burun ucu ve kırmızı konjunktivalar,
• Kalp ve nabız sayısının artışı,
• Kas titremeleri ve kasılmalar,
• Huzursuzluk ve korku hali,
• Uyuşukluk,
• Oryantasyon bozukluğu,
• İdrara çıkamama ya da çok az miktarda idrar,
• Nöbetler,
• Bilinçsizlik,
• Dengesizlik ve sendeleme,
• Şok ve koma.

Isı Çarpmasının Nedenleri

Kedi ve köpeklerde ısı çarpmasına neden olan faktörler şöyle sıralanabilir:

• Cam açık ve gölgede olsa dahi yazın araç içinde dostlarımızın bırakılması,
• Yeterli suyun verilmemesi ve gölgelik ya da serin bir ortam sağlanmaması,
• Sıcak ve nemli havada aşırı zorlama,
• Obezite,
• Dehidrasyon,
• Kalp ve solunum sistemi hastalıkları,
• Yaşlı ve çok genç hayvanlar,
• Kalın ve uzun tüylü hayvanlar,
• Kısa baş yapısına ve dar burun deliklerine sahip brachycephalic ırk hayvanlar, (Bulldog, Pug, Boston Terrier gibi köpekler; Persian, Himalayan gibi kedi ırkları)

Isı Çarpması İçin Tedavi Yöntemleri

Kedi ve köpeklerde ısı çarpmasından şüphelenildiğinde acilen bir doktor ile iletişime geçilmelidir. Veteriner hekimin müdahalesine kadar yapılması gereken hayvanın yükselmiş olan vücut ısısını yavaş yavaş düşürmektir. Öncelikle ıslak bir havlu hayvanın üzerine örtülmelidir. Buz kalıpları ve buzlu su asla uygulanmamalıdır, çünkü bu durumu daha da kötüleştirir, hipotermi gelişebilir ve ısı düzenleyici merkez olumsuz etkilenebilir. Fan cihazı açılması ve ıslak havlu uygulaması daha doğrudur. Hekim kontrolü olmadan hiçbir ilaç verilmemelidir. Patili dostlarımız sağlık kuruluşuna götürülürken arabanın kliması açık olmalıdır. Camlar da biraz açılarak temiz hava girişi sağlanmalıdır.

Kedi ve köpekler yazın hava çok sıcak olmasa bile, asla araç içinde bırakılmamalıdır. Araba içinde sıcaklık kısa sürede yüksek değerlere ulaşabilir.

Isı Çarpması İçin Alınacak Önlemler

İnsanlar sıcak havalarda terleyerek vücut ısılarını dengelerler. Bu bir çeşit buharlaşmayla serinleme yöntemidir. Ne yazık ki sevimli dostlarımız için bu mümkün değildir. Onlar yalnız pati aralarındaki bezler ile terleyebilirler, ancak bu yeterli değildir. Kedi ve köpekler ısılarını dengelemek ve serinlemek için tüylerini yalarlar. Köpekler sıcak havalarda hızlı hızlı yüzeysel nefes alıp verirler. Bu solunum şekliyle burun boşluğu ve ağızdaki nemli alanlara daha sık hava akımını ulaştırarak buharlaşma ve serinlemeyi sağlarlar. Çoğu kez ağızdan nefes alırlar. Kediler ise sık nefes alma yerine serinlemek için salyalarını tüylerini yalamayı tercih ederler. Ancak havadaki nem oranı %80’i geçtiğinde, kedi ve köpeklerin serinleme çabaları yetersiz kalır.

Yaşam onlarla güzel! Evimizdeki can dostlarımızın yanı sıra sokak hayvanları için de çeşitli noktalara su kapları koymayı ihmal etmeyelim.

Kedi ve köpekleri ısı çarpmasından korumak için şu önlemler alınmalıdır:

• Kedi ve köpekler yazın hava çok sıcak olmasa bile, asla araç içinde bırakılmamalıdır. Araba içinde sıcaklık kısa sürede yüksek değerlere ulaşabilir.
• Yazın can dostlarımız asfalt, beton ve taş zeminlerden uzak tutulmalıdır.
• Hayvanların tüysüz bölgeleri için koruyucu güneş kremi ya da koruyucu elbise kullanılmalıdır. Güneş kremleri insanlar için üretilenler olmamalıdır, zira dostlarımız için toksik olabilir.
• Bahçede yaşayan köpeklerin kulübeleri, gölgelik ve iyi havalandırılan alanlara yerleştirilmelidir.
• Her zaman için önlerinde taze, temiz su bulundurulmalı, ısınmasına izin verilmemelidir. Su kolay devrilmeyecek, ağır materyalden yapılmış (seramik gibi) kırılmaz kaplara konulmalıdır. Sıcak havalarda birden fazla su kabı kullanılmalıdır.
• Aşırı sıcak ve nemli havalarda dışarıda yaşayan evcil hayvanları içeriye klimalı bir ortama almak önemlidir.
• Sudan korkmayan hayvanlar için, sıcak havalarda seyyar havuzlarda yüzdürmek etkilidir. Köpekler suyu ve yüzmeyi severler. Kediler ise klimalı ortamı ya da mini fan karşısında serinlemeyi tercih ederler.
• Sıcak havalarda köpeklerin aktiviteleri havanın serinlediği akşam saatlerinde yapılmalıdır.