Antika ile İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey
Yazı Boyutu:
Antika ile ilgili tüm detayları Şule Gazioğlu Art & Design Galeri kurucusu ve tasarımcı Şule Gazioğlu ile konuştuk.
Antikaya olan ilginin son yıllarda artmasıyla birlikte, antika koleksiyoneri olmak isteyenlerin sayısında da artış görülmeye başlandı. Ancak antika koleksiyonerliğine başlamadan önce antika nedir, antika eşya satın alırken nelere dikkat edilmeli, antikanın değerini etkileyen noktalar nelerdir gibi birçok konuda bilgi sahibi olmanızda fayda var. Biz de antika ile ilgili bilmeniz gereken detayları; tarihten ilham alan, köklü, eklektik ve sıcak mekânlar tasarlamayı kendine amaç edinen Şule Gazioğlu Art & Design Galeri kurucusu ve tasarımcı Şule Gazioğlu ile konuştuk.
Antika Nedir?
Antika denildiğinde akla gelen birincil koşul, bir ürünün yaşının 100 senenin üzerinde olmasıdır. Yüz seneden genç olan eserler vintage olarak tanımlanır. Tabii ki bir eserin değerini belirleyen tek kıstas eskiliği olamaz. Materyali, günümüze kadar hasar almadan ulaşabilmiş olması, kondisyonu, belli bir dönem ve stile ait özellikleri taşıyor olması hatta geçmişte kimlere ait olduğu ve hangi yollardan geçtiği bir ürünün kıymetini etkiler.
Aşağıda ise bir antika veya sanat eserinin değerini etkileyen önemli kıstasları görebilirsiniz.
Orijinallik
Birçok antikanın replikaları var, satın alırken orijinal olduğundan emin olmak gerekiyor. Orijinalliği anlamak zamanla gelişen bir kas. O kas gelişene kadar uzmanlığı olan insanlardan yardım isteyebilirsiniz. Eğer varsa damga, imza gibi bazı göstergelere bakmak gerekiyor. Fakat her antikanın imza taşıması söz konusu değildir. Bu durumda işçilikteki incelik, materyal gibi detaylar bize yardımcı olur. Dediğimiz gibi biraz da tecrübe kazandıkça, orijinalliği yakalayan göz gelişir. “Böyle bir eşyanın asla taklidi olmaz” dememek lazım. Günümüzde her tür objenin taklitleri, replikaları yapılabiliyor, uyanık kalmakta fayda var.
Kondisyon
Günümüze ulaşana kadar eser hasar görmüş mü? Materyalleri ne kadar iyi korunmuş? Tüm orijinal parçaları üzerinde duruyor mu? Örneğin; bir şifonyer alıyoruz ve çekmeceleri tam mı, kenarlarındaki bronz işlemeler tam mı, herhangi bir tamir görmüş mü kontrol etmek gerekir. Bunlar kondisyonu ve dolayısıyla eşyanın fiyatını etkiler. Antikacılara satın alacağınız eşyanın tamir görüp görmediğini mutlaka sorun. Herhangi bir eksiği, kırığı, zedesi varsa göstermesini talep edin. Mesleğini iyi icra eden esnaflar bu konuda şeffaf davranmayı tercih ederler.
Dönemsel Özellikler Taşıması
Bir tarihi eserin mahsulü olduğu döneme ait koşulları yansıtması, o dönemin özelliklerini taşıması, eseri daha değerli kılar. Örneğin; Osmanlı antika bir kemha kumaşın, kullanılan altın ve gümüş iplikleri, lale ve saz desenleriyle ipek dokumacılığının altın dönemi olan 16. yüzyıla ait olduğu, o dönemin kumaş, desen, renk ve stil özelliklerini taşıdığını tespit edebilirsiniz.
Ender Bulunurluk
Bir eşya veya eser, çok nadir olmasından dolayı değeri yükselebilir. Bu nadirlik farklı şekillerde olabilir. Örneğin; saat serileri her yıl ufak tasarım detayları ile dönüşerek ilerler. Farklı renkte çalışılmış bir kadran, 20. yüzyılın başında yalnızca 20 adet yapıldı ise bu onu benzerlerinden çok daha değerli yapabilir veya üretmeye devam eden, hayatta olan bir sanatçının eserlerine olan talep, sanatçının yeni eser üretme hızından (arzdan) fazla ise bu da onun değerini, ender bulunurluk statüsünü etkileyen, dolayısı ile değerini arttıran bir unsur olur. Koleksiyonerlerin satın almak için sıra beklediği sanat eserleri böyle oluşur.
Köken Bilgisi
Bir eşyanın köken bilgisinin ne kadar önemli olabileceğine verilebilecek en güzel örneklerden biri, Jackie Onassis’in 65 dolarlık imitasyon inci kolyesinin 1996 yılında Sotheby’s New York’ta gerçekleşen müzayedede 211.500 dolara alıcı bulması olabilir. Sahte bir kolyenin böyle bir fiyata satılabilmesini sağlayan tek unsur Jackie Onassis gibi Amerika ve dünya tarihi açısından bu denli önemli, zarafet, zevk sahibi olma ve güzelliğin marka isimlerinden birine ait olmasıydı. Benzer biçimde bir antika ünlü bir yazarın, müzisyenin, politikacının koleksiyonundan geliyorsa, emsallerinden daha yüksek rakamlarda değer bulabilir. Veyahut müzelerin ve ünlü koleksiyonerlerin seçkilerine girmiş eserlerin değeri yükselir.
Boyut
Örneğin aynı ressama ait benzer temalı ve aynı döneme ait iki eserden büyük boyutlu resim muhtemelen daha yüksek fiyatlı olacaktır. Fakat enderlik gibi unsurlar da olduğu için her zaman bu kural geçerli değildir. Tersi biçimde bazen bir objenin minyon ve zarif olması da fiyatın daha yüksek olmasına sebep olabilir.
Materyal
Bazı materyaller diğerlerinden daha kıymetlidir. Örneğin; bronz bir abajur, pirinç bir abajurdan, pirinç abajur da tenekeden yapılmış bir lambaderden daha değerli olacaktır. Ahşap antikalarda, ender bulunan maun, kiraz ağacı gibi ahşaplar daha kıymetlidir. Mermer, kaymaktaşı, altın, gümüş, bronz gibi materyaller, yüzyıllardır lüks sembolü olmuştur ve kolektif bilinçaltımızda değerli olmakla ilişkilendirilmişlerdir. Seçtiğiniz antika eşyalarda bu materyallerin olması kıymetli bir ürün aldığınızın olabilir.
{113184}
Antika Eşya Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Her eşya türünü satın alırken dikkat edilmesi gereken unsurlar farklılık gösterebilir. Örneğin; şifonyer büfe gibi kahverengi mobilyalar (brown furniture) denen grupta, iç bölmelere, çekmece altlarına mutlaka bakarız. Çekmecelerde mobilyanın üreticisine ve üretim yılına dair damgalar, levhalar vs olabilir. Çekmecelerin geçiş yerleri incelenir. Eğer çekmeceler kırlangıç geçme dediğimiz şekilde yapılmışsa, bu mobilyanın el yapımı ve eski olabileceğini gösterir. Kırlangıç geçme çok erken bulunmuş bir yöntemdir ve 17. yüzyılda Avrupalı zanaatkarlar tarafından uygulanarak yüzyıllar boyunca mobilyalarda kullanılmıştır. Özetle bir mobilyada o mobilyanın üstün zanaat ürünü olduğunu ispatlayan işaretleri araştırırız.
Objelerde de imza, damga gibi işaretlere bakılmalıdır. Örneğin; Fransız meşhur cam üreticisi Daum Nancy’nin kendine has imza türleri vardır ve bir cam vazonun orijinal Daum Nancy olup olmadığını ve firmanın hangi çalışma yıllarına ait olduğunu bu imzaları tespit ederek anlayabiliriz. Tabii bazen bu imzaların da son derece profesyonel biçimde taklit edilebildiğini unutmamak gerekir. Mümkünse o objeler üzerine uzmanlaşmış kişilerden yardım alıp fikirlerini sormak gerekir.
Benzer biçimde antika gümüş ürünlerde kullanılan damgaların tüm envanterinin olduğu damga atlasları/ansiklopedileri vardır. Bu atlaslar/ansiklopediler vesilesi ile orijinalliğini teyit etmenin yanı sıra hangi dönemde üretildiğini de saptamak mümkündür.
Her konuda olduğu gibi antika alırken de antika galerilerini, müzayedeleri ve antika pazarlarını, yurt dışında bitpazarlarını bol bol gezerek tecrübe edinmek çok önemli. Mümkünse objelere dokunun ve her köşesini inceleyin. Malzemeye, estetiğe ve dokuya karşı hakimiyet böyle gelişiyor. Yeni antika koleksiyonu yapmaya başlayan biri de kendine hata yapma hakki tanımalıdır. Uçsuz bucaksız dekoratif sanatlar dünyasını bir seferde tümüyle anlamak ve çözmeyi beklemek gerçekçi değil. Sevdiğimiz ve bütçemize çok zarar vermeyecek bazı objeleri toplamaya başlayarak deneyim ve tanışıklık kazanmak çok önemlidir. Zaman zaman hatalı alımlar olursa da moral bozmadan öğrenmeye ve araştırmaya devam edin.
{4994}
Antika Koleksiyonerliğine Başlayacaklar İçin Öneriler
- Antika koleksiyonu yapacak kişilerin, kendi kütüphanesini oluşturması da çok önemli. Koleksiyonunu yaptığınız objeyle ilgili kaliteli kitap, yayınları mutlaka takip edin, mümkünse alın. Eserlerin tarihi, teknik detayları ve estetik özellikleriyle ilgili elinizden geldiğince bilgi sahibi olmaya çalışın.
- Buna ek olarak bence bir koleksiyonerin en iyi dostu müzayede kataloglarıdır. Müzayede katalogları, objelerin piyasadaki durumunu, dönem dönem yükselen trendleri gözlemlemenizi sağlar. Özellikle fiyat bilgisi içeren kataloglar, objeyle ilgili hem tarihi ve teknik bilgiye hem de ekonomik bilgiye tek seferde ulaşmanızı sağlar. Birleşik Krallık kökenli “Miller’s Antiques Guides” serileri de global antika piyasası ve objelerle ilgili bilgi edinmek ve yeni başlayanlar için eşsiz bir basılı kaynaktır.
- İnternet üzerinden de Türkiye’deki ve dünyadaki müzayede firmalarının web sitelerini inceleyebilirsiniz. İnternet her alanda olduğu gibi eser valüasyonu konusunda da bilgiye ulaşımımızı kolaylaştırdı ve hızlandırdı. Sotheby’s, Christie’s gibi müzayede devlerinin mezat detaylarından, Türkiye’deki butik müzayede evlerine hepsinin bilgisine bir tuşla ulaşabiliyoruz. Tabi ki bilgi kirliliğini önlemek için güvenilir kurumların kaynaklarına odaklanmakta fayda var.
- Koleksiyonerler doğru fiyata alım yaptıklarından emin olmak için internetteki uluslararası valuasyon veritabanlarına üye olup buralardan inceleme yapabilirler.
Koleksiyon yapmak, kendi beğenilerinize odaklanmak, dünyanın en güzel uğraşlarından biridir. Bunun bir yolculuk olduğunu unutmadan keyif alarak sürdürdüğünüzde uçsuz bucaksız bir serüvende bulacaksınız kendinizi. Her konuda olduğu gibi derinine indiğimiz ve iyice tanır hale geldiğimiz objeler, bizlere derinlik katar ve entelektüel dünyamızı genişletir. Bu güzel serüvende yollarımızın kesişmesi dileğiyle…
{23308}
