Sanatçı Sohbetleri: Murat Palta

Geleneksel minyatür sanatını popüler kültürle harmanlayarak yorumlayan sanatçı Murat Palta ile keyifli bir röportaj gerçekleştirdik.

Öncelikle hikâyenizle başlamak isterim. Murat Palta kimdir, neler yapar?

Sanatçıyım. Uzun bir süre boyunca bunu söyleyemiyordum. Kafamda isim veremediğim bir eşik vardı. Galiba onu aştım. Aşırı yüzeysel bir tabirle söyleyecek olursak, geleneksel minyatür sanatını popüler kültürle harmanlayarak yorumluyorum. İlk bakışta Osmanlı dönemi bir el yazmasından çıkma gibi görünen minyatürlerde ya doğrudan popüler kültüre atıfta bulunan ya da popüler kültürden figürlerle güncel olayların anlatıldığı çalışmalar benim üretim şeklimin esasını oluşturuyor.

Eserlerinizde daha çok minyatür ve tezhip sanatı üzerine yoğunlaşıyorsunuz. Bu alana ilginiz ne zaman ve nasıl başladı?

Bu, çok küçük yaşlardan gelen bir şey. Bunu sadece minyatür olarak düşünmeyin. Küçükken ansiklopedileri açıp baktığımda eski dönem sanatları her şekilde ilgimi çekerdi. İşin primitif yönü dışında tarihi olduğu gerçeği beni büyüleyen bir şeydi. Daha detaylı üzerinde durduğum ilk dönem ise üniversitenin son yılı mezuniyet projesi için yaptığım bu çalışmalar oldu. Aslında düşündüğümden daha büyük bir hazine olduğunu fark ettim.

Osmanlı Dönemi’nde hayatımıza giren bu iki sanat dalına çağdaş bir yorum getiriyorsunuz. Peki çalışmalarınızda size neler ilham oluyor? Eski ve yeniyi nasıl aynı çatıda birleştiriyorsunuz?

Biraz kaçınılmaz oluyor. “Tarih tekerrürden ibarettir” sözü tamamen olmasa da bir bakıma doğru. Çünkü insan davranışları, toplum reaksiyonları tarih içinde doğası gereği benzerlik gösteriyor. Eğer güncel olayları, popüler kültürü ve tarihi yakından takip ediyorsanız bunlar arasındaki bağları yakalayabiliyorsunuz. Netleştirmek adına örnek verebilirim: Decameron. 14. yüzyılda veba salgınından etkilenip şehir dışında eve kapanan bir grup gencin her gece birbirlerine anlattıkları masalları derleyen bir kitap. Ben bunu corona salgınının tavan yaptığı bir dönemde okurken aradaki bağları görebildim rahatlıkla. Bunun üzerine detaylarda popüler kültüre atıflar yapıldığını hayal edin. Bu benim çalışma şeklim işte.

Minyatür ve tezhip, günümüzde az bilinen iki alan. Siz bu alanlarda çalışmalar yaparken nasıl dönüşler alıyorsunuz?

İnsanlar beğeniyor. Bu kadar beğenilebileceğini düşünmemiştim. Ben bundan keyif aldığım için yapıyorum. Anlatacak bir şeyleri olan bir insanım ve bu stil benim kullandığım dil. İnsanlar farklı yönleriyle seviyor. İlki, popüler kültür referanslarını anlayanlar. Mesela, Şirinlerle alakalı bir minyatür olduğunu fark edip seviyorlar. İkincisi ise sanat tarihine daha haşır neşir olanlar. Bu kişiler ise o minyatürdeki kalenderilerin tasvirlerini, Matrakçı Nasuh yorumlamalarını vs. görebiliyorlar. Son katmanda ise esas anlatılmak istenen konu oluyor. Şirinlerin çıktığı dönem, kültürel kodlamaları gibi detaylar barındırıyor. Her üç grubun tepkilerini de büyük merakla takip ediyorum aslında.

Hayata geçirdiğiniz sergiler ve marka iş birliklerinden de bahsedebilir misiniz?

Anlaşmalı olduğum galeri x-ist ile 2015’ten beri sergilerim oluyor. Bu sene Aralık’ta son kişisel sergim için hazırlanıyorum. Bunun yanı sıra, çeşitli uluslararası ve yerli fuarlarda da yer almaktayım. Ayrıca, çeşitli markalarla çalışmalarım da sürmekte. En son Apple’in Bağdat Caddesi’ndeki yeni mağazası için bir iş birliğine gitmiştik. Gerçekten başlangıçtan sonuna kadar gurur duyacağım bir süreçti. Bu tip işlerde iletişimin pozitif geçmesi kadar sizi motive eden bir şey yok.

Kişisel yaşamınızda ilgilendiğiniz başka sanat dalları, hobiler, aktiviteler var mı?

Bunun ayrımı gerçekten çok zor. Size film izlemek, oyun oynamak vs. diyebilirim, fakat bunlar da bir noktadan sonra işimin bir parçası. Yani masa başına oturup bir şeyler çizmek, çalışıyor olmak zannediliyor ama film izlerken de oyun oynarken de çalışıyorum aslında. Fakat tüm bunlardan alakasız bir hobi edinmeyi çok istiyorum. Mesela golf. Koştur koştur yapılan bir spor değil. Topa vuruyor ve yürüyorsunuz. İnsanın kendi kendine düşünebilmesi için müthiş bir etkinlik. Bir gün başlayacağım, buna inanıyorum.

Dijital sanat, NFT ve metaverse dünyasına gösterilen yoğun ilgi çalışmalarınızı nasıl etkiliyor?

Yoğun ilgi çalışmalarımı etkilemiyor. Kültürün kendisi beni etkiliyor. Henüz bu konular konuşulmadan önce de dijital kimlikler, kripto paralar vs gibi konuları anlatan çalışmaları ben zaten işliyordum. NFT ile ilgili bana çok talep var. Ben de tabii ki üreteceğim fakat sırf yoğun ilgiden dolayı yaptığım işin aynısını NFT olarak insanlara sunamam. Ben bir sanatçıyım ve anlatacak bir hikayem olmalı. Bir süredir geleneksel minyatür sanatını dijital araçlarla yorumluyorum ve bunun bir amacı var. “Medium is the message” diyen biri olarak NFT için de bunun cevabını verebileceğim, içinde yaratıcılığımın olduğu bir konuyu sunmam gerekir. Bu da yakında gelecek. Biraz daha sabretmenizi diliyorum sadece.

Bir yanda el emeğiyle gelen yaratıcılık, diğer yanda dijital dünyada ortaya çıkan yaratıcılık… Sizce sanatın bu iki yüzünü nasıl yorumlamalıyız? Gelecekte bizleri neler bekliyor?

Her sanatçının konuyu ele alış şekli farklıdır. Bu çeşitlilik hayran olduğum şey. Çok büyük emeğin geçtiği işlerle hikâye anlatıcılığının ön planda olduğu eserleri karşılaştırdığımda hiçbiri diğerinden kutsal değil gözümde. Hepsini seviyorum. Benim aradığım şey, eserlerdeki özgünlük ve sanatçının o iş üzerindeki samimiyeti. Doğal olarak ben de üretirken bu zihniyeti benimsiyorum. Gelecekle ilgili size zaten bir önceki soruda bir ipucu verdim. Bunun dışında bir kitap projem var. Uzun süredir üzerinde bayağı düşündüğüm bir şeydi ve beklediğimden daha iyi ilerliyor. Fakat maalesef detay veremiyorum. Onun için de aynı şekilde sabretmenizi diliyorum.

{775130}