Sanatla Tasarımın Buluştuğu Sanat Akımı: Bauhaus

Sanatçı ile zanaatkâr arasındaki ayrılığı ortadan kaldıran ve bütün sanatsal unsurları tek bir vücut haline getiren Bauhaus akımı hakkında bilmeniz gerekenleri öğrenin.

Mimaride olduğu kadar endüstriyel tasarım ve şehir planlama gibi konularda da yenilikler getiren Bauhaus akımını ne kadar biliyorsunuz? 20’inci yüzyılda mimari, tasarım, sanat alanlarında yeni akımlar yaratmış bir okul olan Bauhaus, dünyanın en seçkin ve çağdaş mimarlarını ve sanatçılarını bir araya getiren, yalnızca bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda bir üretim merkezi ve yeni fikirlerin tartışıldığı bir yer haline gelmiştir. Sanat tarihinden günümüze etkisi devam eden Bauhaus sanat akımı hakkında bilmeniz gereken tüm detayları keşfedin.

Bauhaus Sanat Akımı Nedir?

1750-1850 yılları arasında dünyada endüstriyel anlamda büyük değişiklikler yaşanır. Fransa, Almanya ve ABD de yaşanan tarım ekonomisinden sanayi ve ticaret ekonomisine hızlı geçiş yapan ülkeler arasındadır. Makine üretimi, aynı kişi tarafından tasarım ve yapımının gerçekleştirildiği üretim biçiminin yerini alır. El yapımı ürünler yüksek fiyatlara satılır. Çağın kapitalistleri, sanatın ticari bir faktör olduğunun farkına varmışlardır. 20. yüzyıla doğru ise tüm bu endüstriyel gelişmelere bağlı olarak sanat alanında da; resim, heykel, grafik ve mimarlık alanında büyük projeler tamamlansa da seçkin bir sanat yaklaşımı güdülmemiştir. Endüstriyel tasarımlar yeni oluşan orta sınıfa mensup fabrika sahipleri tarafından yapılır. Ürünler basmakalıp, ucuz, sanatsal ve estetik değeri olmayan, orta sınıf beğenisini yansıtan nesneler olmuştur. Üretim zanaat yeteneğinden yoksundur.

Tüm gelişmelerle birlikte 1919’da Almanya’da modernist tasarım, mimari ve sanat akımı olarak Bauhaus doğar. El sanatları ve endüstriyel üretim arasındaki bağı vurgulayan bu akım tasarımın işlevselliğine, basitliğine ve yenilikçiliğine odaklanmasıyla dikkatleri üzerine çeker. Birçok farklı disiplinde faaliyet gösteren bu akımın temsilcileri mimarlık, grafik tasarımı, mobilya tasarımı, tekstil tasarımı ve diğer sanat dallarında üretimlerde bulunur. Bauhaus’un amacı estetik ve işlevselliği birleştirerek nesnelerin kullanımını kolaylaştıran modern tasarımın geliştirilmesini teşvik etmek olarak karşılık bulur.

Bauhaus Sanat Akımının Özellikleri

Modern sanatta yarattığı etkiyle bir tasarım vizyonu getiren Bauhaus sanat akımının özellikleri arasında şunlar gösterilebilir.

İşlevsellik

İşlevsel tasarımı vurgulayan bir akım olan Bauhaus akımında tasarımların işlevi, estetiğinin önüne geçer.

Minimalizm

Bauhaus sanatı, minimalist tasarımın öncüllerinden biri olarak kabul edilir. Bu akımda tasarımlar, sade ve minimalist bir tarzda oluşturulur.

Endüstriyel Üretim

Bauhaus, endüstriyel üretim süreçlerine uygun tasarımların geliştirilmesine odaklanır. Tasarımlar, seri üretim için uygundur ve endüstriyel üretim tekniklerini kullanır.

Geometrik Şekiller

Bauhaus tasarımları, geometrik şekiller ve çizgilerle karakterize edilir. Bu şekiller, tasarımların sade ve minimalist bir görünüm kazanmasına yardımcı olur.

{140053}

Bauhaus Ekolü

Bauhaus Ekolü, Bauhaus Sanat Okulu’nun ve onun felsefesinin etrafında gelişen bir sanat ve tasarım hareketi olarak 1920 ve 1930’ların Almanya’sında, modernizmin yükselişi ile birlikte artan bir ekol olarak sanat tarihindeki yerini aldı. Daha fonksiyonel, ucuz ve kalıcı ürünlerin üretildiği bir stil yaratan ekol böylelikle fonksiyonel ve sanatsal ürünler ortaya koydu. 1930’larda Nazi rejiminin yükselişiyle sekteye uğrayan ekol uzun süreli bir etki bıraktı ve hâlâ günümüzde modern tasarımın önemli bir hareketi olarak kabul görüyor.

Bauhaus Okulu Eğitim ve Öğretim Sistemi

Groupis güzel sanatlar ile tasarım sanatlarının ortak yanlarını görerek Bauhaus okulunda zanaatkâr, sanatçı, mimar ve endüstri alanında bağları yeniden kurmayı sanatla endüstriyi birleştirmeyi hedefler. Eğitim sistemi mimari, resim ve heykel olarak üç ana bölüme ayrılsa da arada tasarımla ilgili başka bölümler de kurularak eğitim verilir. Okulun kurulma amacı sanatçıyı içinde yaşadığı toplum, sosyal konular üzerinde bilinçlendirmek ve ona sorumluluk yüklemektir. Aynı zamanda okul sanatçı kitlelerinin sorunlarını dile getireceği gibi, sanat da kitlelerin sorununa çözüm getirecektir.

Bauhaus Mimarisi

Mimarlıkta modernizmin öncülerinden biri olarak kabul edilen Bauhaus mimarisi, minimalist ve işlevsel tasarımı, geometrik şekilleri ve endüstriyel üretim tekniklerini kullanarak yapılan inşaatlarla karakterize ediliyor. Bauhaus mimarisinde, açık planlar, açık alanlar ve fonksiyonellik öncelikli olarak yer bulurken Bauhaus binaları, köşeleri keskin ve net olan geometrik şekillerle tasarlanıyor. Bauhaus mimari tasarımlarında, estetik ve işlevselliği bir arada kullanmak hedefleniyor. Bauhaus mimarisi, genellikle beyaz veya gri gibi nötr renklerle karakterizedir ve kırmızı, sarı ve mavi gibi temel renklerin kullanımıyla renklendiriliyor.

{18893}

Bauhaus Mimarları

1919’da Almanya’da Walter Gropius tarafından kurulmuş bir sanat okulu olan Bauhaus, mimariye önemli katkıları olan bazı ünlü mimarlar ortaya çıkardı. Bauhaus’un önemli mimarları ise şunlar:

Walter Gropius (1883-1969)

Bauhaus’un kurucusu olan Walter Gropius, modern mimarinin öncülerinden biridir. Gropius, Bauhaus’un mimari bölümünü yönetmiş ve okulda birçok öğrenci yetiştirmiştir. 1937’de Bauhaus kapatılana kadar okulda görev yapmıştır.

Ludwig Mies van der Rohe (1886-1969)

Alman mimar Ludwig Mies van der Rohe, Bauhaus okuluna 1930 yılında katıldı. Walter Gropius’un ayrılmasının ardından Bauhaus’un mimari bölümünün başına geçen Mies van der Rohe, sade ve işlevsel tasarımları ile tanınıyor. Ayrıca, ünlü “less is more /az daha fazladır” ifadesini de ortaya atan kişi olarak biliniyor.

Marcel Breuer (1902-1981)

Marcel Breuer, Bauhaus okulunda öğrenci olarak başlamış ve daha sonra öğretim görevlisi olmasıyla bilinen mimarlardan. Modernist mobilyalar ve iç mekan tasarımları konusunda uzmanlaşan Breuer ayrıca, çok sayıda Bauhaus binasının da tasarımlarını yapmasıyla biliniyor.

Hannes Meyer (1889-1954)

Hannes Meyer, Bauhaus okulunda mimarlık bölümü başkanlığı yapan bir diğer isim. Meyer, sade tasarımları ve işlevselliği benimseyen bir mimar olarak daha sonra Meksika’ya taşındı ve burada önemli bir mimari kariyer yaptı.

Bauhaus Sanat ve Tasarım Okulu

Sanat ve zanaat arasında kurulan bu yakınlaşma ile Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1919 yılında Almanya’da sanat eğitiminin temellerini değiştirmeyi hedefleyen uygulamalı sanatlar ile güzel sanatlar arasındaki engeli ortadan kaldırmaya yönelik olarak Bauhaus okulu kurulur. Bauhaus ile sanat tasarıma dönüşür. Bauhaus okulunu kuran kişi Walter Groupis’dir. Bu okulun amacı zanaat ve tasarımın bir araya getirmektir. Zanaat, insanların maddeye dayanan gereksinimlerini gidermek adına öğrenimle birlikte deneyim, beceri ve ustalık gerektiren işlerdir. Groupis, sanatçı ile zanaatkâr arasındaki ayrılığı ortadan kaldırmak ve bütün sanatsal unsurları tek bir vücut haline getirmek ister.

Bauhaus okulu ile doğan Bauhaus akımının manifestosu ise şöyledir:

Bütün görsel sanatların esas amacı yapının tümüne katkıda bulunmaktır. Eskiden güzel sanatların en asi işlevi yapıları süslemekti, bunlar mimarinin vazgeçilmez öğeleridir. Bugün sanatlar arasında bir bağlantı kalmamıştır. Mimarlar, ressamlar ve heykeltıraşlar yeniden yeni bir olgu olarak yapının kompozit karakterini öğrenmek zorundadırlar. Her sanatçının esas olan kendi sanatında usta olmasıdır. Yaratıcı tasarımın ilk kaynağı bu özelliktir.

{135473}

Bauhaus Sanat Akımının Temsilcileri

Bauhaus sadece bir mimari akım değil sanatın diğer disiplinlerinde de kendine temsilciler bulmasıyla akıllarda kalan bir hareket olarak literatüre geçti. Önemli temsilcileri arasında şu isimler bulunuyor:

Vasili Kandinsky (1866-1944)

Rus asıllı sanatçı Wassily Kandinsky, Bauhaus okulunun önemli öğretmenlerinden biridir. Soyut sanatın öncülerinden biri olarak tanınan Kandinsky, Bauhaus’ta renk teorisi ve kompozisyon gibi konuları öğretmiştir.

Paul Klee (1879-1940)

İsviçreli sanatçı Paul Klee, Bauhaus okulunda öğretmenlik yapmıştır. Soyut sanatın öncülerinden olan Klee, renk ve desen kullanımı ile bilinir. Klee, Bauhaus’ta “Temel Tasarım” dersini de öğretmiştir.

Moholy-Nagy (1895-1946)

İsviçreli sanatçı Paul Klee, Bauhaus okulunda öğretmenlik yapmasıyla biliniyor. Soyut sanatın öncülerinden olan Klee, renk ve desen kullanımı ile öne çıkıyor. Klee, Bauhaus’ta “Temel Tasarım” dersini de öğretmesiyle dikkat çekti.

{126392}

Bauhaus Sanat Akımının Türk Temsilcileri

Bauhaus’un Türkiye’deki karşılığı ise, 1957 yılında İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu ile başlıyor. Bu okulun başına, Bauhaus kökenli Alman Prof. Adolf G. Schneck getirilmesiyle 1971-1976 yılları arasında da öğretim yönetmeliğinde ve programlarında, lisans düzeyinde çağdaş bir öğretimin gerektirdiği düzenlemeler gerçekleştirilerek, Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu, Güzel Sanatlar Fakültesi adı ile Marmara Üniversitesi’ne bağlandı. Bauhaus akımının Türk temsilcileri arasında ise şu isimler var:

Zeki Faik İzer (1905-1988)

Türk ressam Zeki Faik İzer, 1920’lerde Almanya’da Bauhaus okulunda eğitim aldı. İzer, Bauhaus’ta renk teorisi, kompozisyon ve grafik tasarım konularında eğitim görmesiyle biliniyor.

İlhan Koman (1921-1986)

Türk heykeltıraş İlhan Koman, 1950’lerde Amerika’da Chicago Institute of Design’da eğitim almıştır. Koman, Bauhaus’un geometrik ve soyut tarzını benimsemiş ve bu tarzı heykel sanatına uygulamıştır.

{25703}

Bauhaus Sanat Akımı Örnekleri

Fagus Fabrikası

Almanya’da yer alan Fagus fabrikası, mimar ve Bauhaus öğretmeni Walter Gropius tarafından tasarlandı. Fonksiyonel ve modern bir tarzda tasarlanan fabrika, Bauhaus felsefesini yansıtan en iyi yapılar arasında gösterilir.

Barcelona Sandalyesi

İspanyol mimar ve tasarımcı Ludwig Mies van der Rohe tarafından tasarlanan bu koltuk, modernist tarzın en önde gelen örneklerinden biri. Koltuk, deri ve krom çelik kullanılarak üretilmiştir.

B3 Sandalyesi

Alman tasarımcı Marcel Breuer tarafından tasarlanan sandalye, modernist tarzda tasarlanmıştır. Sandalyenin tasarımı, çelik borular ve bez kullanılarak yapılmıştır.

{123628}