Balıklıgöl Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Rotamızı sıra dışı hikâyesiyle göze çarpan Balıklıgöl’e çeviriyoruz!

“Peygamberler Şehri” olarak addedilen Şanlıurfa’nın en önemli kültürel miras konumlarından olan Balıklıgöl, her yıl çok sayıda misafiri ağırlayan, dinler tarihinde çok özel yeri olan bir yer. Nesilden nesile aktarılan efsanesiyle tanınan Balıklıgöl’ün gizemini keşfe çıkıyoruz!

UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde, dünya üzerinde bilinen en eski tapınak olduğu kabul edilen Göbeklitepe başta olmak üzere; antik kentler, kaleler, manastırlar, mağaralar gibi önemli turistik konumlara ev sahipliği yapan Şanlıurfa, köklü tarihiyle de adından söz ettiriyor. M.Ö. 10’uncu yüzyıldan itibaren birbirinden önemli imparatorlukları ağırlayan bu kadim şehrin, Kral Nemrud tarafından kurulduğuna inanılıyor. Geçmişte Edessa, Erech, Orhay ve Ruha gibi isimlerle anılan Urfa’nın adı, Cumhuriyet’in ilanından sonra, halkın Kurtuluş Savaşı’nda verdiği özverili mücadeleden dolayı “Şanlıurfa” olarak değiştirildi.

Üç semavi din olan İslam, Hristiyanlık ve Yahudiliğin ortak atası olan İbrahim peygamberin doğum yeri olarak kabul edilmesinin yanı sıra, efsaneye göre kendisinin 17 yaşına kadar içinde yaşadığı mağarayı da bünyesinde bulunduran Şanlıurfa, İbrahim peygamberin en bilinen mucizesinin yegane tanığıdır.

Balıklıgöl Efsanesi

Rivayete göre, dönemin hükümdarı olan Nemrut, gördüğü bir kabus üzerine rüyasını yorumlamaları için bölgedeki tüm kahinleri çağırır. Kahinlerden biri rüyayı, Nemrut’un o yıl doğacak erkek çocuklardan biri tarafından öldürüleceği ve onun yerine geçerek putperestliğe son vereceği şeklinde yorumlar. Bu kehanetin ardından zalim hükümdar askerlerine, o yıl doğan tüm erkek çocukları öldürmeleri emrini verir. Askerlerden biri, doğum yapacak olan eşini kaçırarak bir mağaraya götürür ve kadın burada bir erkek çocuğu dünyaya getirir. 17 yıl boyunca bu mağarada yaşayan İbrahim peygamber, bir gün kralın askerleri tarafından yakalanarak saraya götürülür. Çocuk sahibi olmayan Nemrut, İbrahim’i evlat edinir fakat peygamber, hükümdarın zorbalıkları karşısında başkaldırır ve kralın yaptırdığı putları yıkar. Buna çok öfkelenen Nemrut, büyük bir ateş yakılmasını ve İbrahim’in bu ateşe atılmasını emreder.

Tıpkı İbrahim peygamber gibi kral tarafından evlatlık olarak alınan Zeliha, peygambere beslediği sevgiden ötürü babasına yalvararak hükmünden vazgeçmesi için çabalar fakat nafiledir. İbrahim peygamber içine atılır atılmaz yakılan büyük ateş göle, odunlar ise balığa dönüşür. Zeliha’nın döktüğü gözyaşlarından da -bugün balıklı gölün hemen yanında yer alan- AynZeliha adı verilen göl oluşur. Şanlıurfa denince akla ilk gelen Balıklıgöl, bu yüzden inanç turizminin en rağbet gören duraklarından biridir.

{30052}

Balıklıgöl’ün Tarihçesi

Şanlıurfa ile özdeşleşmiş olan Balıklıgöl’ün 12.000 yıllık bir tarihe sahip olduğu biliniyor. 1993 yılında gerçekleştirilen kazı sonucu ulaşılan “Urfa Adamı” adı verilen heykel, bölgeye dair ulaşılmış en eski bulgudur. Bu heykel aynı zamanda Anadolu’da yerleşim tarihinin M.Ö. 9500’lerdeki neolitik döneme kadar uzandığını ortaya koymuştur. Ebla, Akkad, Sümer, Babil, Hitit, Arami, Asur, Pers, Makedonya, Osroene, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Akkoyunlu ve Osmanlı’nın topraklarında egemenlik sürdüğü bölgenin en eski yapıları M.Ö. 132 – M.S. 242 yılları arasında Osroene Krallığı tarafından inşaa edilmiştir. Balıklıgöl’ün namının yayılmasına vesile olan havuzların ise hangi devlet tarafından ne zaman yapıldığı bilinmiyor.

Balıklıgöl’ün Yapısı

Bölge’nin en ilgi çeken yeri olan Balıklıgöl, İbrahim peygamberin düştüğü Halil-ür Rahman Gölü’nün güneyinde, Urfa Kalesi’nin önünde konumlanır. Halk arasında dilden dile anlatılarak yayılan efsanelerin etkisiyle her yıl ziyaretçi akınına uğrayan göl 150 metre uzunluğunda, 30 metre genişliğindedir. Anlatıda yer verilen sazan türündeki balıklar ise günümüzde de yerel halk tarafından kutsal görülür ve yenmez.

{21323}

Bonus: Urfa Kalesi

Balıklıgöl platosunun sınırları içerisinde mutlaka görülmesi gereken başka yerler de var. Örneğin M.S. 812-814 yılları arasında Abbasiler döneminde yapıldığı tahmin edilen Urfa Kalesi, hem yapılan araştırmalarda ortaya çıkarılan ve halihazırda Şanlıurfa Müzesi’nde sergilenmekte olan Balıklıgöl Heykeli’nin kalenin hemen yanıbaşında bulunması, hem de Aynzeliha Gölü ile Aynzeliha Tüneli arasında bir yol görevi görmesiyle, Balıklıgöl Havzası’nın geçmişini gözler önüne seriyor.

*Bu içeriği ilk hazırlayan İlayda Çelik’in anısına saygıyla…