Afyon'un Simgesi: Afyonkarahisar Kalesi

Yıllar boyu medeniyetlere ev sahipliği yapmış, Afyon’un simgesi haline gelen Afyonkarahisar Kalesi’ni inceleyin!

Türkiye’nin şimdiye kadar belki de hiç farkında olmadığınız en güzel bölgelerini keşfetmeye ne dersiniz? Durağımız Afyonkarahisar kalesi…

Afyonkarahisar Kalesi’nin Tarihi ve Hikayesi

Afyonkarahisar’ın merkezinde, 226 metre yüksekliğinde volkanik bir kaya kütlesi üzerinde yer alan Afyonkarahisar Kalesi’ne 550 basamaklı bir merdiven kullanılarak ulaşılıyor ve en eski uygarlıklardan biri olan Hititler’den Osmanlı’ya kadar uzanan bu yolculukta sayısız amaç için kullanılıyor. M.Ö. 1350 yılında Hitit İmparatoru II. Murşil zamanında, Arzava seferi sırasında savunma için –daha sonradan Hapanuva adını alan kalenin- Bizans ve Selçuklular zamanlarında da önemli çarpışmalara ve savaşlara sahne olduğu biliniyor.

Kalenin zirvesinde 4 büyük sarnıç ve M.Ö. 1200-700 tarihleri arasında Anadolu’da yaşamış Frigler dönemine ait Ana Tanrıça Kybele’ye adanmış tapınma yerleri mevcut. Selçuklu Sultanı Roma ve Bizans dönemlerinde Akroenos; Selçuklular döneminde ise Afyonkarahisar adı verilen kale, I. Alaaeddin Keykubat hazinelerini bu kalede sakladığı için kale Hisar-ı Devlet olarak da adlandırıldı. Selçuklu vezirlerinden Sahip Ata Fahrettin Ali döneminde kalenin ismi Karahisar-ı Sahip olurken 1573’te kaleyi tamir ettiren II. Selim ise yörede afyon yetiştiği için son ismi olan Afyonkarahisar adını almıştır.

“Düzlükte, gelip geçse de yol, Afyonkarahisar’dan
Ey yolcu, görünmez Afyonkarahisar, istasyondan
Şayet vaktin olursa tırman Kale’ye
Bak Afyonkarahisar’a gökyüzünde bir balkondan”

Bunlar Ozan Arif Nihat Asya’nın dizeleri. Öyle ki, Afyonkarahisar Kalesi yıllar boyunca manilere, inançlara, efsanelere, şiirlere konu olmuştur.

Battal Gazi Efsanesi

740 yılında Afyonkarahisar’da öldüğü bilinen Battal Gazi ile yakın arkadaşı Ahmet Tarhan Afyonkarahisar kalesini kuşatır, ve içerdeki insanların dışarı ile olan bütün bağlantılarını keser. Kale komutanı, bunun üzerine Bizans İmparatoru’na haber gönderir, Bizans Komutanı yüz bin kişilik bir ordu ile yola çıkar. Battal Gazi’yi görerek aşık olan komutanın güzel kızı, çimler üzerinde uyumakta olan Battal Gazi’ye bağırır, ancak sesini duyuramaz. Bunun üzerine bir kağıda yazı yazar ve taşa sararak Battal Gazi’nin üzerine atar. Battal Gazi’nin uyanmaması üzerine komutanın kızı babasına Türk’lerin komutanının çayırda uyuduğunu söyler ve onu öldürmek için zehirli bir hançer ister. Yanına gittiğinde attığı taş yüzünden Battal Gazi’nin öldüğünü gören kız, zehirli hançeri kendi kalbine saplar. Bizans ordusu kaleye ulaştığında başlayan savaş ile Ahmet Tarhan, askerleriyle birlikte şehit olur. Ahmet Tarhan, Karahisar Kalesi’nin eteklerinde, şu anda Ulu Caminin karşısındaki bir mezara gömülmüştür.

Dilek Yeri Karahisar Kalesi

Karahisar Kalesi, tarihi boyunca, evlenmek isteyen kızların adak adadığı, kısmetinin bağlı olduğunu düşünenlerin uğrak yeri olmuştur. Bir inanışa göre, evlilik çağı gelmiş fakat halen bir kısmeti çıkmayan kızlar yanlarına yaşlı bir kadın alarak Cuma günleri Karahisar Kalesi’ne giderler. Giderken yanlarına asma kilit alırlar ve kilit kaleye çıkmadan önce kilitlenir. Kaleye çıkıldıktan sonra, yaşlı kadın kilitlenmiş olan kilidi kızların başlarında açarak, bahtlarını açar ve şunları söylerler:

“Bahtım bahtım
Altın tahtım
Evlenecek vaktım”

İnanılana göre bir hafta sonra kızlara bir kısmet çıkar ve tez zamanda nişanlanırlar. Hıdırellez zamanı daha çok ilgi gören bu gelenekte, sabah erken saatlerde kaleye çıkan kızlar dileklerini haykırırlar.

@cagriselek

Manilerde Karahisar Kalesi

Eski zamanlarda, bir maniyi oluşturan en önemli şey o yörelerin, kültürü ve coğrafi yapılarıydı. Yaylalar, göller, kalaler, akarsular gibi coğrafik yapıları bir çok manide bulmak mümkün. Afyonkarahisar’da ise en çok dikkat çeken, efsanelere konu olmuş, birçok kültür ağırlamış 226 metre yükseklikteki Afyonkarahisar Kalesi, elbette ki manilere konu olmuştur. İşte bir örneği:

Afyon dağlar içinde
Gül yapraklar içinde
Afyon’u Allah korusun
Kalesi var içinde

Saçım uzun öreyim
Göz yaşımı sileyim
Eğil Afyon kalesi
Ben yarimi göreyim