Satranç Hakkında Her Şey
Yazı Boyutu:
Satranç… Kimilerine göre çok karmaşık bir oyun kimileri için ise vazgeçilmez bir tutku. Kült filmlerin en meşhur sahnelerinde sıklıkla görmeye alışkın olduğumuz satranç, sanıldığı kadar zor mu? Sadece bir oyun mu yoksa spor dalı mı? Satranç taşlarının anlamları neler ve dizilimleri nasıl olmalı? Tüm bu soruların cevabı ve daha fazlası içeriğimizde saklı!
Satranç Nedir?
Bir strateji oyunu olan satranç; iki kişi arasında, 8×8’lik kareden oluşan bir tahta üzerinde, her birinin özel anlamı ve görevi bulunan 32 taşla oynanır. Satranç tahtasında bulunan 64 karenin yarısı siyah, yarısı beyazdır. Aynı şekilde oyuncuların taşları da 16 siyah ve 16 beyaz olmak üzere ayrılır.
Satranç, rakibinin hamlesini tahmin edip bu hamleye karşılık en iyi hamleyi yapma üzerine geliştirilmiş bir oyundur. Yüzlerce kombinasyon arasından en doğru hamleyi seçmekse zekâ ve strateji gerektirir. Tam da bu nedenle satranç, bir çeşit beyin sporu kabul edilir ve adına dünya çapında turnuvalar düzenlenir.
Satrancın Tarihi
Satrancın nasıl ve ne zaman başladığına dair net bir bilgiden bahsedilemiyor. Bir rivayete göre; veliaht prenseslere, askeri yönetimi öğretmek için böyle bir oyunun geliştirilmiş olabileceği tahmin ediliyor. Satrançla ilgili en eski kaynaklara ise 6’ncı yüzyılda Hindistan’da rastlanıyor. Satrançtaki orduyu temsil eden taşlar ve fil taşı bu iddiaların doğruluğunu kuvvetlendiriyor.
Hindistan’da oynanan satranç oyununun, çaturanga adı verilen bir Çin oyunundan türediği düşünülüyor. Satranç oyunu zamanla Hindistan, Çin, Kore ve Japonya’da yayılmaya başlıyor. 10’uncu yüzyılda ise Araplar, Orta Doğu ve en nihayetinde Avrupa satrançla tanışıyor.
15’inci yüzyılda Avrupalı soyluların büyük ilgi göstermesiyle satranç artık “Kraliyet oyunu” olarak anılmaya başlıyor. Kilise tarafından kumar olduğu düşüncesiyle yasaklanan satranç, Rönesans döneminde yeniden eski popülerliğini kazanıyor.
19’uncu yüzyılda ise günümüzde oynanan modern satrancın kuralları netleşmeye başlıyor ve satranç turnuvaları düzenleniyor. Zukertort ve Wilhelm Steinitz arasında oynanan şampiyonluk turnuvasında ilk resmi dünya şampiyonu Steinitz oluyor. 1924 yılında Paris’te kurulan Dünya Satranç Federasyonu (FIDE) ile satranç oyunu daha resmi bir kimlik kazanıyor.
{18060}
Satranç Nasıl Oynanır?
Satranç, iki kişi oynanıyor. Rakiplerden biri beyaz, diğeri siyah taşları alır. Oyuna her zaman beyaz taşlara sahip taraf başlar. Oyun boyunca her oyuncu sırayla bir hamle yapabilir. Oyunda belirli bir süre yoktur, mat ya da pat olana kadar oyun devam eder.
Oyunun başlangıcında her iki oyuncunun; bir şah, bir vezir, iki kale, iki fil, iki at ve sekiz piyon olmak üzere toplamda 16 taşı bulunur. Taşlar sadece belirlenen kurallara göre hareket edebilir.
Oyunun temel amacı; karşı tarafın şahını mat etmek, yani şah taşını hareket edemez hâle getirmektir. Oyuncular diğer tüm taşlarını şahı korumak için kullanırlar ve tüm stratejilerini bu amaca göre belirlerler. Kurallara uygun bir hamleyle rakibinin taşının olduğu kareye gelen taraf, taşı oyun dışı bırakabilir. Taş almak denilen bu durumda, oyun dışına çıkan taş, bir daha oyun alanına giremez.
Şah haricinde tüm taşı oyun dışı kalan bir oyuncunun yapacağı bir hamle kalmazsa oyun berabere biter. Bu duruma pat adı verilir.
Satranç Taşları Nelerdir?
Kale
Yatay ve dikey hareket edebilir. Çapraz hareket edemez.
At
Sadece L şeklinde hareket edebilir. Onu diğer taşlardan ayıran en önemli özelliği tüm taşların üzerinden atlayabilmesidir.
Fil
Sadece çapraz şekilde hareket eder ve tek renk üzerinden ilerleyebilir. Yani beyaz kareyle başladıysa beyaz kareler üzerinde ilerleyebilir.
Şah
Her yönde ilerleyebilir ancak sadece 1 kare ilerleme hakkı vardır. Oyunun en değerli taşıdır. Her oyuncunun 1 adet şahı bulunur. Şahı kaybeden oyunu da kaybetmiş sayılır.
Vezir
Yatay, dikey veya çapraz ilerleyebilir. Şahtan sonra en önemli taştır. Güçlü ve koruyucu özelliktedir.
Piyon
Önlerinde taş olmadıkça düz gidebilirler. Taş alabiliyorsa çapraz ilerleyebilirler. Hiçbir durumda geri hareket edemezler. Bu özellik, sadece piyonlara özgüdür. Satrancın en zayıf taşları olarak bilinirler.
Satranç Taşları Nasıl Dizilir?
Satranç taşlarını dizmeye en köşelerden başlanır. En dışa kaleler yerleştirilir. Ardından at, fil, şah, vezir olacak şekilde sıralama yapılır. Hemen ön sıraya ise 8 adet piyon yerleştirilir.
Ünlü Satranç Oyuncuları
Wilhelm Steinitz: İlk resmi Dünya Satranç Şampiyonu.
Bobby Fischer: 1969-72 yılları arasında üst üste 20 galibiyet kazanmasıyla biliniyor.
Boris Spassky: Evrensel oyun stiliyle tanınıyor.
Garry Kasparov: Satrançta en genç dünya şampiyonu unvanına sahip.
Magnus Carlsen: Beş kez Dünya Satranç Şampiyonu, dört kez Dünya Hızlı Satranç Şampiyonu ve altı kez Dünya Blitz Satranç Şampiyonu olmasıyla biliniyor.
Faustino Oro: Satranç Dünyasının Genç Dehası
Henüz 10 yaşındaki Arjantinli genç yetenek Faustino Oro, satranç sahnesinde yetenekleriyle herkesi kendine hayran bırakan en genç isimlerden biri. “Satrancın Messi’si” olarak anılan Oro’nun başarıları ise sadece yaşına değil, aynı zamanda olağanüstü yeteneklerine de işaret ediyor.
Faustino Oro’nun adı, son olarak 48 hamlelik bir zaferle dikkatleri üzerine çekti. Oro, dünyanın dört bir yanından ustaların bir araya geldiği Bullet Brawl Turnuvası’nda en sevdiği oyuncu Magnus Carlsen’e karşı mücadele etti. Sadece 38 saniyede rakibini şah mat eden Oro, satranç dünyasını büyüledi. Çünkü genç Arjantinli, Carlsen’in hatalarını ustalıkla değerlendirerek tarihi bir zafer elde etti.
Oro’nun satrançtaki üstün yetenekleri ise sadece bu tek zaferle sınırlı değil. Özellikle online platformlarda, “FaustinoOro” kullanıcı adıyla oynadığı blitz ve bullet formatındaki oyunlarda, dünya çapında etkileyici derecelere ulaştı. Chess.com’da 3000’lik blitz ve 2900’lük bullet derecelerine sahip olan Oro, bu formatlarda dünyanın en iyi oyuncuları arasında yer alıyor. 2023 Dünya Hızlı ve Yıldırım Satranç Şampiyonası’nda da Faustino Oro, büyük ustalara meydan okuyarak dikkatleri üzerine çekti. Üç oyun kazanması ve iki oyunu berabere bitirmesi, deneyimli rakipler karşısında ne kadar etkileyici bir performans sergilediğini gösterdi. Ayrıca son Bullet Brawl turnuvasında, 156 oyuncu arasında 21. olarak gösterdiği performans, genç yeteneğin ne kadar parlak bir geleceğe sahip olduğunu gösteriyor.
Satrançla İlgili İlginç Detaylar
Satranç, kuralları çok net gibi görünse de sonsuz ihtimaller sayesinde bazı ilginç olaylar, rekorlar ve sürprizlerle dolu bir oyun… İşte onlardan bazıları:
- En uzun oyun: 24 saat 30 dakika (1980 yılında Stepak – Mashian karşılaşması)
- En çok hamle: 269 hamle (1989 yılında Nikolic – Arsovic karşılaşması)
- En uzun dünya şampiyonu: Emanuel Lasker (26 yıl ve 337 gün)
- Profesyonel şampiyonlukta en uzun kazanma serisi: 20 (Bobby Fisher’a ait)
- “Şah mat” Pers dilinde “Kral öldü” anlamına gelmektedir.
- Satranç tahtasında bir at 122 milyon hamle yapabilir.
- Dünya çapında yaklaşık 600 milyon kişi satranç oynamasını biliyor.
- Amerika Satranç Birliği’ne göre ilk 10 hamlede oynanabilecek 169,518,829,100,544,000,000,000,000,000 farklı hamle vardır.
{29038}
Satranç Konulu Film ve Diziler
2020 The Queen’s Gambit
2016 Katwe Kraliçesi / Queen of Katwe
2016 Vezir / Wazir
2014 Kayıp Şampiyon / The Dark Horse
2014 Şah Mat / Pawn Sacrifice
2013 Bir Efsanenin Hayatı – Life of a King
2012 Brooklyn Kalesi / Brooklyn Castle
2011 Bobby Fischer Dünyaya Karşı – Bobby Fischer Against the World
2013 Bilgisayar Satrancı / Computer Chess
2005 Güney Bronx Şövalyeleri / Knights of the South Bronx
2000 Lujin Savunması / The Luzhin Defence
1993 Masum Hamleler / Searching for Bobby Fischer
