Sürdürülebilir Bahçecilik İçin İzlemeniz Gereken 7 Adım

Bitki yetiştirirken onu çevreleyen ekosistemi önceleyen sürdürülebilir bahçecilik nedir ve sürdürülebilir bahçecilik pratikleri nelerdir, sizin için inceledik.

Modern bahçecilik ve tarım yöntemleri, topraktaki besin ve su gibi kaynakları kullanırken onu iyileştirmek veya yenilemek için çaba sarf etmez. Bu yöntemler seneler içinde toprak yapısını zayıflatır ve toprağın kullanım değerini azaltır. En basit hali ile sürdürülebilir bahçecilik, beslenme veya zevk için bitki yetiştirirken toprağa, suya ve havaya en az zararı vermek demektir.

Sürdürülebilir bahçecilik, doğal kaynakları -değerlerin tükenmesini sınırlamak için- efektif olarak kullanırken toprağı iyileştiren aşamaları da sürece dahil etmeye odaklanır. İhtiyacımız olan ve istediğimiz şeyleri üretmek için toprağı zorlamak yerine, sürdürülebilir bahçıvanlar ihtiyaç olanı en iyi şekilde yetiştirmenin yolunu bulmak için doğa ile birlikte hareket eder.

Bahçecilik, ister evinizde -arazinizde veya saksıda- ister mahallenizde -kolektif ekim alanlarında- hayatınıza dahil edebileceğiniz bir pratik. Size bu pratiği hayata getirebilmeniz için izleyebileceğiniz adımları sıraladık.

Bahçecilik Hedeflerinizi Düşünün

Çiçek mi yetiştirmek istiyorsunuz, besin mi; yoksa ikisi birden mi? Eşsiz bitkiler mi ekip biçmek istiyorsunuz? Bahçenizi biyoçeşitliliği artırmak için mi, yerel vahşi yaşamı sürdürmek için mi kullanmanın yollarını arıyorsunuz? Yoksa tüm bunların bir karışımını mı keşfetmek arzusundasınız?

Bahçenizin hangi amaca hizmet etmesini istediğinizi düşünmeniz son derece kritik. Pek çok insan sadece bitkiler için değil, arılar, kuşlar ve kelebekler gibi doğal canlı yaşamını etkilemek için bahçıvanlık yapıyor. Zira seçiminize paralel izlediğiniz yol sayesinde bahçenizi çalışan bir ekosisteme dönüştürebilirsiniz. Yapraklar veya çiçekler üzerindeki küçük delikler için ne kadar az endişelenirseniz yerel canlı yaşamı için daha fazla alan sağlayabilirsiniz.

İhtiyaçlarınızı Lokal İşletmelerden Tedarik Edin

Bahçe planınızı şekillendirmeye dahi başlamadan önce, bahçenizi daha yeşil kılmanın yollarını göz önünde bulundurmalısınız. Kendinize şu soruları sorun: Bahçenizdeki sebzelerin ve çiçeklerin gerçekten nereden geldiğini biliyor musunuz? Tohum mu ekeceksiniz, fide veya fidan mı dikeceksiniz? Bitkilerinizi lokal çiftçilerden mi, büyük yapı marketlerden mi temin edeceksiniz? Bitkileriniz hangi koşullar altında yetişecek?

Permakültür uzmanları, bahçenizin %30’unu lokal bitkilere ayırmanın iyi bir başlangıç noktası olduğunu söylüyor.

Pek çok çiftçi pazarından ve lokal seradan temin edebileceğiniz yakın çevrenizde yetişmiş bitkiler veya tohumlar ile yerel üreticileri destekleyebilirsiniz. Eğer tohum satın alıyorsanız, her hasat sonunda tohumları toplayıp saklayabileceğinizden emin olun. Bölgenizde yetişen bitkiler aynı zamanda sahip olduğunuz toprak türüne ve iklim çeşidine daha iyi adapte olacaklar ve daha az stres yaşayacaklardır. Bu, onları bahçenize taşırken daha sağlıklı sonuç alabileceğinizi de gösterir. Ayrıca, gemilerle ülkeler ve şehirler arasında taşınan yapı market seçeneklerine göre daha az karbon ayak izine sahiptirler.

Kompost Yapmaya Başlayın

Toprak her bahçıvanın yolculuğunun başlangıç noktasıdır. İyi bir toprak olmadan, hiçbir şey yapamayız. Toprağı yeniden hayata döndürense kompostlamadır.

Kompostlama meyve kabukları, yemek artıkları, kahve posası, yapraklar gibi organik atıklarınızı toprağınızı zenginleştirecek bir kaynağa dönüştürmenize olanak tanır. Zaman içinde zenginliğini yitiren toprağa ve içindeki mikroorganizma dünyasına ihtiyacı olan bileşenleri geri kazandırdığı için ‘siyah altın’ olarak anılır.

Kompostlama, çözünme işlemi oksijene ihtiyaç duyduğu için, havalandırma gerektirir. Çözüldükçe atığınız ısınmaya başlar, parçalanır ve sağlıklı bitkiler yetiştirmek için olağanüstü yan ürünler olan bakterileri ve fungal yapıyı geliştirir. Kompost, toprak yapısını iyileştirdiği için bahçenize oldukça faydalıdır. Toprakla buluştuğunda bitki sağlığını destekleyen zenginliğe sahip olan kompostu bahçenizde ve saksı bitkilerinizde kullanabilirsiniz.

Eğer evinizde kendi kompostunuzu yapma olanağınız yoksa mahallenizdeki kolektif ekim alanlarından destek alabilirsiniz.

Suyu Muhafaza Etmenin Yollarını Bulun

Dört bir yanımız su ile çevrili gibi görünse de dünyadaki suyun sade %1’i içilebilir. Satın aldığımız her şey, kullandığımız enerji ve tükettiğimiz gıdalar, üretilmeleri için suya gereksinim duyar. Öyle ki, Amerikalıların sudaki gerçek ayak izi, yani gıda, enerji, kıyafet ve diğer şeyleri üretmek için gereken su miktarı, günlük yaklaşık 7500 litredir.

Harcadığımız suyun %95’ini onu hiç görmeden tüketiyoruz.

Eğer sulamanız gereken bir araziniz veya bahçeniz varsa, onu sulamanın en iyi zamanını ve bitkilerinizin ihtiyacı olan su miktarını öğrenin. Örneğin, sabah sulama yapmak, buharlaşmayı azaltır. Toprağı kuru otlarla örtmek toprak ısısının dengede, dolayısıyla toprağın nemli kalmasına yardımcı olur.

Suyu muhafaza etmenin en kolay yolu, şüphesiz yağmur suyu biriktirmektir. Variller yardımı ile gökten düşen su damlalarını toplayabilir ve daha sonra kullanmak üzere saklayabilirsiniz.

Bir diğer yaratıcı ve etkili yol, yağmur bahçesi yaratmak. Lokal çalılar, çiçekler ve çok yıllık bitkiler birlikte dikildiklerinde yağmur suyunu tutacak yeterli baskıyı oluşturabilirler.

Bahçe Ziyaretçilerinizle Doğal Yöntemlerle Başa Çıkın

Böcekler bahçenizdeki sebzeleri mi yiyor? ‘Hızlı’ kimyasal uygulamalara başvurmak bu denklemde bir çözüm değil. Öncelikle bu böceklerin bahçeniz veya onu çevreleyen ekosistem için faydalı olup olmadıklarını öğrenmek için vakit ayırın. Daha sonra kullanabileceğiniz yöntemlerin uzun vadede bahçenizde ne gibi sonuçlar doğurabileceğini hesaplayın. Bitkilerinize döktüğünüz veya sıktığınız şeyler, eninde sonunda, yağmur ve sulama suyu ile toprağa ve yeraltı sularına karışacak. Öyle ki bazı bileşenler bahçenizdeki suyu doğrudan veya dolaylı yoldan tüketen kuşlar, evcil hayvanlar ve diğer memeliler üzerinde olumsuz etki yaratabilir. Örneğin, tarla faresi gibi küçük zararlıları öldürmek için kullanılan zehirler baykuş, kartal gibi görkemli kuşlara zarar verebilir. Kimyasal kullanmadan önce besin zincirini ve bir hareketiniz ile tüm bir ekosistemi etkileyeceğinizi göz önünde bulundurun.

Unutmayın, her zaman bitkilerinizin tamamını tahrip etmeden böcek popülasyonunun yeterince artmasına izin vereceğiniz mükemmel bir denge vardır.

Bahçe ziyaretçilerinizin yaşam döngülerine ve davranışlarına çalışmak, bitkilerinizde beklenmedik ve kimi zaman pozitif yollar ortaya çıkarabilir ve böylece ekoloji hakkında daha fazla şey öğrenebilirsiniz. Ancak gerçekten sorun çıkarıyorlarsa besin, su, barınak ve alan gibi koşulları sınırlayacak önlemler alabilirsiniz.

Bu ziyaretçilerin ilgisini çekecek canlı renkte çiçekleri bulun ve onları, sebzelerinizden uzak tutmak için, bahçenizin yakınına dikin. Bahçenizde sivrisineklere cazip gelecek durgun su öbekleri araştırın. Eğer yaprak bitleri marullarınıza zarar veriyorsa uğur böceklerini davet edin. Sümüklü böcekleri uzak tutmak için kum tepelerinden yardım alın.

Toprağınızı Koruyun

Bahçenizde yabani ot yetişmesinin önüne geçmenin birkaç yolu var. Seçeneklerden biri, henüz pek çok yabani ot yetişme şansı bulmadan, sezonun hemen başında kuru otla toprağınıza bir koruyucu katman oluşturmak. Kuru otları serpmeden önce mevcut yabani otları temizlemenizde fayda var. Yaprakları, kompostu, biçilmiş otları, ağaç kabuklarını veya dalları da kullanabilirsiniz. Kartonun da harikulade bir yabani ot bariyeri olduğunu unutmayın.

Uzun bitkileri kısa bitkilerin yanında dikerek, bitkilerinizin gün ışığından en iyi şekilde faydalanmasını ve yabani otları gölgelere çekilmesini sağlayabilirsiniz. Mevcut otları gerçekten kazıp çıkartmıyorsanız dahi yayılmalarını önlemek için çiçeklerini veya tohumlarını aldığınızdan emin olmalısınız.

Pulluk yöntemi toprağa faydalı mikropların ve solucanların ölmesine, toprak yapısının bozulmasına ve yabani otların yayılmasına neden olacağı için ekim işlemlerinizi ellerinizle yapın. Sadece ekim yapacağınız küçük alanları açın ve geri kalanını kendi haline bırakın.

Yetiştirdiğinizi Kullanın veya Paylaşın

Sürdürülebilir bir bahçe kurgulama yolunda attığınız adımlar sonunda ihtiyacınızdan fazla marul, domates ve biber elde etmiş olabilirsiniz. Şimdi sıra onları nasıl değerlendirebileceğinizi bulmaya geldi.

Bunlardan en ideali, onları komşularınızla paylaşmanız. Komşularınıza bitkilerinizi nasıl yetiştirdiğinizi ve onlara nasıl baktığınızı aktarabilirsiniz. Size fazla gelecek sebzeleri ve meyveleri, ihtiyacı olan ailelere verebilirsiniz. Bir diğer seçenek ise, konservelemek ve dondurmak gibi yöntemler ile, daha sonra kullanmak üzere onları muhafaza etmeniz.

Kapatırken…

Dünya, ihtiyaçları ve gereksinimleri olan yaşayan bir ekosistem. Zengin, bereketli toprak hafife alınacak bir konu değil; toprağın besleyici ögelerle düzenli olarak onore edilmeye ve beslenmeye ihtiyacı var.

Bizimse toprağa sadece gıda yetiştirmek için değil havayı temizleyen ağaçlar, ev sahipliği yaptığı biyolojik çeşitlilik için ihtiyacımız var.

Dünyanın kaynakları sınırsız olmadığı için, sürdürülebilir bahçecilik bireysel düzlemde büyük önem taşıyor. Her bahçıvanın izlediği yollar hayati, toprağı iyileştirmek ve ona yardım etmek için hepimizin birlikte çalışması gerekiyor. Yine de Brezilya yağmur ormanlarının kerestecilik için vahşice katledilmesine karşı mücadele eden ve mücadelesi sırasında öldürülen Chico Mendes’in sözünü aklımızın bir kenarında tutmamızda fayda var:

“Sınıf savaşını göz ardı eden çevrecilik, bahçeciliktir.”