Sürdürülebilir ve Doğayla Barışık Kumaşlar

Kumaş seçimleri, moda endüstrisini ‘Dünyanın ikinci büyük kirleticisi’ suçlamasından kurtarabilir mi?

Moda endüstrisi, dünyanın en büyük ikinci kirleticisi. Endüstrinin çevre için bu denli yıkıcı olmasının en önemli nedenlerinden biri, hatta ilki, ham madde üretimi. Bunu tersine çevirmek için kumaş seçimlerinde sürdürülebilir alternatifleri devreye sokmak gerekiyor.

Konunun tüketici boyutunda ise bilgi alma talebi doğuyor. Üzerinde yaşadığımız ve diğer canlılarla paylaştığımız dünyanın devamlılığı için hangi kumaşların doğa ile barışık ve hangilerinin bu krizin tetikleyicilerinden olduğunu bilerek kıyafet seçimi yapmak, mevcut işleyişi değiştirme gücünü de beraberinde getiriyor.

Sürdürülebilir Kumaş Nedir ve Onları Hangi Faktörler Çevre İle Barışık Yapar?

Doğal, geri dönüştürülmüş veya doğa ile barışık malzemelerden üretilmiş kumaşlara sürdürülebilir kumaşlar deniyor. Onları çevre ile barışık yapan, üretimleri, kullanımları veya yok edilmeleri esnasında çevreyi kirletmeyerek ve ona zarar vermeyerek tekstil endüstrisinin iklim değişikliğine olan etkisini azaltmaya yönelik modellerin benimsenmesi.

Sürdürülebilir materyallerden üretilmiş bir kıyafet satın aldığınızda, karbon ayak izinizi azaltmanıza yardımcı olacak bir kaliteyi de satın alırsınız. Zira doğa ile uyumlu üreticiler kıyafetlerini uzun ömürlü olmaları saikiyle tasarlar.

En Sürdürülebilir Kumaşlar Hangileri?

Geri Dönüştürülmüş ve Organik Pamuk

Pamuk, endüstrinin en tartışmalı ham maddelerinin başında geliyor; zira üretimindeki her aşama, iklim krizinin tırmanması ile gündeme gelen tüm başlıklarda adından söz ettiriyor. Ancak doğru şekilde -yani doğaya zarar vermeyecek koşullarda- üretilen pamuk mevcut sisteme ideal bir alternatif gibi görünüyor.

Geri dönüştürülmüş pamuk, pamuk giymenin en sürdürülebilir yolu denebilir. Ancak tamamı geri dönüştürülmüş pamuktan yeni pamuklu kumaş dokuma teknolojisi şu an için son derece sınırlı. Pek çok marka henüz geleneksel pamukla yapılmış karışımları kullanıyor.

Organik pamuk, geleneksel üretim yöntemlerinin çevreye zararlı etkilerinden arındırılmış şekli ile üretiliyor. Genetiğiyle oynanmamış pamuklar kimyasal veya ilaç kullanılmayan tarlalarda doğal gübre ile yetiştiriliyor. Bu da geleneksel pamuğa göre %62 daha az enerji ve %91 daha az su kullanımı ile eş değer.

Organik Kenevir

Pamuk kadar çok yönlü ve keten kadar hafif kenevir, yeşil gardırop tutkunları için vazgeçilmez kumaşlardan biri.

Kenevir bitkisinin saplarından elde edilen elyaftan dokunan kumaş, yumuşak, dayanıklı, hava aldıran, güneşten koruyan ve mikrop barındırmayan özelliklere sahip.

Çok az suya ihtiyaç duyan, doğada çözünebilen ve yetişmesi esnasında ilaca veya gübreye ihtiyaç duymayan bitki, karbonu absorbe edebilen yapısı sayesinde toprağı da besliyor.

{28408}

Organik Keten

Asırlardır ekilse de asla eskimeyen bir doğal elyaf, keten. Dayanıklılığı ile bilinen bitki, uzun ömürlü, kalın ve nefes alan kumaşlara hayat veriyor. Bakteri tutmaması ve nemi bastırmaması sayesinde sıcak mevsimler ve coğrafyalar için ideal kumaş olma özelliği taşıyor.

Kenevirle benzer çevresel etkilere sahip olması, onu doğayla barışık kumaş seçenekleri arasında ideal kılıyor.

Liyosel

Okaliptüs ağaçlarının posasından elde edilen elyafla dokunan yarı-sentetik bir kumaş, liyosel. Bu adı ile değilse de TENCEL™ olarak mutlaka duyduğunuzdan eminiz. Avusturyalı Lenzing AG şirketi tarafından üretilen yüksek-kalite kumaş da liyosel.

Sadece doğal elyaflar ve kapalı-döngü sistem içinde kullanılan kimyasallar ile üretilen kumaş, çevreye olan etkinin minimumda tutulmasını sağlayacak şekilde hayata geliyor.

Modal

Kayın ağacının yapısı geri kazanılmış selülozundan üretilen yarı-sentetik kumaş modal veya rayon, esnekliği ve hafifliği ile spor giyimde isim yaptı.

Rayonla benzer üretim aşamalarına sahip olsa da, TENCEL™ tarafından üretilen modalda, sadece sürdürülebilir koşullarda hasat edilmiş ormanlardaki ağaçlar kullanılıyor.

Pinatex

Geleneksel olarak atılan veya yakılan ananas yapraklarını ham madde olarak kullanan inovasyon harikası pinatex, deri özelinde, hayvanların kullanılmaması açısında, son derece yaygın bir alternatif.

Bambu Liyosel

Viskonun belirgin şekilde geliştirilerek tahtına göz diken varisi, bambu liyosel; antibakteriyel özellikleri, hava aldırması, hipoalerjenik olması sayesinde yeni nesil kumaşlardan. Bambu hasadının fiyat-performans açısından efektif ve bitkinin bakımının kolay olması, bambuyu daha tercih edilebilir kılıyor.

Kumaş aynı zamanda, yaklaşık 8 günde, toprakta çözünebiliyor ki bu; kumaş yarışında onu bir adım ileri taşıyor.

Hızlı moda markalarının ürünlerinin %88’inde sentetik elyaflar kullanılıyor.

Endüstride Sürdürülebilirliği Sağlamak İçin Tercih Etmememiz Gereken Kumaşlar Hangileri?

Rayon

Tekstil endüstrisinin yeşil aklamaya dair en belirgin örneği, rayondur. Zira sırf, çoğunlukla ağaç posasından elde edilen, bitki selülozlarını kullanması onu çevre dostu veya sürdürülebilir kılmaz. Her ne kadar ‘polyester ve pamuğa karşı daha iyi ve sürdürülebilir bir alternatif’ olarak lanse edilse de özünde çevre için oldukça zararlı.

İkinci dereceden kuzeni liyoselin aksine rayon, özellikle kumaşı elde etmek için kullanılacak ağaçları ekmek için, her sene hektarlarca yağmur ormanının kesildiği gerçeğine ek, işlenmesinde de ciddi oranda zehirli kimyasal, enerji ve su kullanılıyor. Bu sadece çevreyi değil, üretimde çalışan insanların sağlığını da etkiliyor.

{51254}

Viskoz

Viskoz, yenilenebilir bitkisel liflerden (genellikle odun hamuru) üretilen yarı sentetik bir kumaştır. Ancak üretimi hâlâ kaynak tüketimi açısından yoğun bir süreç ve önemli miktarda su ve enerji gerektiriyor… Ancak, sürdürülebilir orman yönetimi ve kapalı döngü üretim sistemleri kullanılarak çevresel etki azaltılabiliyor.

Polyester

Hızlı modanın sevgilisi polyester, çevreye hasarı en yüksek olanlardan. Polyester, petrol, hava ve suyun dahil olduğu kimyasal reaksiyondan elde edilen sentetik, insan yapımı polimerdir ve varlığındaki her şey, dürüst olmak gerekirse, doğaya zararlıdır.

Polyester üretimi her sene 700 milyon ton karbondioksit ortaya çıkarıyor. Enerjiye aç, doğada çözünmesi 200 yıl süren ve su kaynakları ile son derece zehirli kimyasallar barındıran bu kumaş, her sene 700.000 mikroplastiğin sulara ve okyanuslara karışmasının da nedeni.

Akrilik

Polyesterin en yakın arkadaşı olan bir diğer sentetik elyaf, akrilik, petrolden elde ediliyor. Şapkalarda, eldivenlerde, kazaklarda ve işlevi sizi sıcak tutmak olan hemen her kıyafette kullanılıyor.

Naylon

Naylon, dünyanın en kirli endüstrilerinden olan petrolden elde edilen bir diğer elyaf. Bu çok yönlü, esnek ve dayanıklı elyafla üretilen kumaşlar, fosil yakıt endüstrisini besliyor ve ürün kullanılamaz hale geldiğinde doğaya ciddi zarar veriyor.

Petrol endüstrisinin bir parçası olmasının yanı sıra naylon kumaş üretimi esnasında ortaya azot oksit gazı çıkıyor. Bu gaz, söz konusu küresel ısınma olduğunda karbondioksitten 300 kat daha etkili. Ayrıca üretiminde gereken yüksek oranda su ve enerji ile naylon, oldukça tehlikeli bir kumaş seçimi.

Polyester, akrilik ve naylon gibi insan yapımı elyaflar, endüstride kullanılan malzemelerin %60’ını oluşturuyor.

Geleneksel pamuk

Hava aldıran, yumuşak ve kaliteli doğada çözünebilen pamuk, doğal bir ham madde olmasına rağmen doğaya iyi gelmiyor.

Geleneksel pamuk, suya açtır. Tek bir pamuklu tişört üretmek için 2700 litre su kullanmak gerekir. Aynı zamanda pamuk, yetişmek için su kaynaklarına ve insan sağlığına zararlı pek çok zirai ilaca ve kimyasal gübreye ihtiyaç duyar. Şu gerçeği belirtmemizde fayda var; 2016 senesinde dünya çapında yetiştirilen pamuğun %64’ü genetiğiyle oynanmış pamuktu.

Rahatlık, esneklik ve dayanıklılık ihtiyacınıza göre seçim yapmak ise size kalıyor.