Göz Sağlığınızı Korumak İçin Dikkat Etmeniz Gerekenler

Göz kuruluğundan mavi ışığın tehlikelerine göz sağlığı hakkında bilmeniz gereken her şeyi alanının en başarılı isimlerinden Prof. Dr. Murat Karaçorlu’ya sorduk.

Hepimiz ekran karşısında daha fazla zaman geçiriyoruz. Eğitim, toplantılar, arkadaşlarla görüşmeler sürekli ekrana bakmamıza neden oluyor. Göz sağlığı açısından nelere dikkat etmeliyiz?

Telefon, televizyon gibi ekranda geçirilen süre de her kesimde arttı. Tüm bunlar gözle ilgili yakınmaları arttırıyor. Ekran maruziyetinin yol açtığı sorunları şöyle sıralayabiliriz;

• Yorgunluk
• Göz kuruluğu
• Yanma, batma, kanlanma
• Baş ağrısı

Uzun süre ekrana bakmak göz içi kaslarının aşırı kullanılmasına neden olur. Kişide hipermetropi, astigmat gibi bir kısma kusuru olmasa dahi uzun süre ekran karşısında zaman geçirmek yorulma ve baş ağrısına neden olabilir. Eğer yukarda saydığım kırma kusurları varsa, yakınmalar gözlük dahi takılsa geçmeyebilir.

Normalde dakikada 15-16 kez göz kırpar, gözyaşı film tabakasını yenileriz. Ekrana bakınca ya da uzun süre okuyunca göz kırpma sayısı çok azalır ve gözyaşı buharlaşır.

Bunlar dışında ekran karşısında uzun zaman geçirilmesinin yol açtığı bir başka problem de yanma, batma, kanlanma ve göz kuruluğu hissidir. Normalde dakikada 15-16 kez göz kırpar, gözyaşı film tabakasını yenileriz.

Ekrana bakınca ya da uzun süre okuyunca göz kırpma sayısı çok azalır ve gözyaşı buharlaşır. Göz yaşı buharlaşıp azalınca hem görüntüde bulanıklaşma, görme kalitesinde düşme gelişir hem de kurumaya bağlı sinir uçlarının uyarılması sonucunda batma, yanma hissi oluşur.

Gözün ön tabakalarına oksijen taşınması gözyaşı aracılığıyla olduğu için, ekran karşısında uzun süre geçirilince gözde oksijen eksikliği gelişir. Bunu dengelemek için konjonktiva damarları genişler ve gözün oksijen gereksinimi kompanse edilir. Bu da gözün kanlanmış görünmesine neden olur.

Yukarıda saydığım yorgunluk, göz kuruluğu, yanma ve batmayı gidermenin yanı sıra başağrısı gibi yakınmaları azaltmak için bazı önlemler almamız gerekir. Bunlardan en başta geleni; ekrana bakmaya veya okumaya en azından yarım saatte bir birkaç dakikalığına ara vermektir. Bu arada gidip çayımızı, kahvemizi, suyumuzu içebilir, uzaklara bakarak göz kaslarımızı dinlendirebiliriz.

Göz kırpma sayısının azalmasına bağlı olarak gelişen, kuruma başta olmak üzere diğer yakınmaların giderilmesi için zaman zaman çalışmaya ara vermek dışında göz yaşı kullanmak gerekebilir. Bu durumda önerim, tek kullanımlık gözyaşı damlalarını yakınımızda bulundurmaktır. Yalnız bu damlaların etki süresinin 20-30 dakika civarında olduğunu unutmamak gerekir. Eğer günde sadece bir iki kez damlatılırsa, etkileri çok az olur. Bu nedenle, uzun saatler okuyan, ekran karşısında uzun zaman geçiren kişilerin gözyaşı konusuna ayrı bir önem vermeleri, uzun olmayan aralarla suni gözyaşı damlalarını uygulamaları gerekir.

Gözyaşı miktarının yaşın ilerlemesiyle orantılı olarak azaldığı, menopozdan sonra bu azalmanın şiddetlendiği unutulmamalıdır. Gözyaşı damlalarının farklı özellikleri bulunmaktadır. Bu damlalardan hangisinin kullanılması gerektiğini muayene ederek belirliyor ve kişinin durumuna, gereksinimine göre reçete ediyoruz.

{51138}

Ekran maruziyeti denilince akla ne gelmelidir?

Ekran maruziyeti denilince akla sadece bilgisayar karşısında çalışma gelmemelidir. Televizyon seyretmek, telefonda yazışmak, tablet kullanmak ve okumak gibi yakından yapılan çalışmaların tümü ekran maruziyeti olarak kabul edilmelidir.

Göz kuruluğu kadınlarda daha sık yakınmaya neden oluyor. Makyaj yapmanın göz kuruluğu üzerine etkisi var mıdır?

Gözyaşı kornea üzerinde bir film tabakası oluşturarak, gözün en önündeki bu saydam dokunun optik olarak temiz ve pürüzsüz olmasını sağlar. Gözyaşı çok ince bir tabaka oluşturmasına rağmen 3 katmana sahiptir. En üstte yağ tabakası, ortada su katmanı ve en altta gözyaşının korneaya yapışmasını ve eşit dağılımını sağlayan mukus tabakası vardır.

Maskara ve kalem gibi makyaj malzemeleri, konjonktiva dediğimiz gözün en dış kısmını soğan zarı gibi örten tabaka ile temasa geçer ve gözyaşına karışırsa ki daima karışır, gözyaşının yapısı, dengesi bozulur ve kuru göz yakınmaları daha ağır ve erken sürede ortaya çıkar. Bu nedenlerle makyaj yapıldığı zaman gözyaşı eksikliğine bağlı yakınmaların artabileceği bilinmeli ve yatmadan önce ya da eve dönünce derin bir makyaj temizliği yapılmalıdır.

Uzun saatler okuyan, ekran karşısında uzun zaman geçiren kişilerin gözyaşı konusuna ayrı bir önem vermeleri, uzun olmayan aralarla suni gözyaşı damlalarını uygulamaları gerekir.

Ekran karşısında geçirilen vaktin artmasıyla, uzmanlar mavi ışığın tehlikelerine karşı ciddi uyarılarda bulunmaya başladı. Mavi ışığın gözde yarattığı etkilerden bahseder misiniz?

Evet haklısınız. Son zamanlarda ekranlardan yayılan mavi ışık nedeniyle gözlerin korunması ve bu nedenle de mavi ışık filtreli gözlüklerin takılması gerektiği yazılmakta, söylenmekte. Bu amaçla son dönemde birçok camın piyasaya çıktığını ve önerildiğini de biliyoruz.

Amerikan Oftaloloji Akademisi’nin bu konudaki yayınlarına göre, bilgisayar ekranından yayılan mavi ışık miktarı son derece düşük olduğundan ve göze herhangi bir zararlı etkisi gösterilmediğinden mavi ışık filtreli gözlük camlarının kullanımı şimdilik önerilmemektedir.

Güneş ışınları konusunda neler söylemek istersiniz? Güneş ışınları gerçekten göze zararlı mıdır? Gözümüzü nasıl korumalıyız?

Yeryüzüne ulaşan güneş kaynaklı radyasyonun yaklaşık yüzde 5’i ultraviyole ışınlarından oluşmaktadır. Atmosferdeki ozon tabakası dünyayı zararlı ultraviyole ışınlardan korumaktadır. Günümüzde ozon tabakasındaki incelme nedeni ile yeryüzüne ulaşan ultraviyole ışınların miktarı artmıştır. Güneş ışınlarına korunmadan uzun süre maruz kalmak, kısa ve uzun vadede ultraviyole ışınlarının neden olduğu göz hasarı riskini arttırmaktadır.

Gözlerin korunması açısından kış ayları dahil her mevsimde güneş gözlüğü kullanmak teşvik edilmesi gereken bir davranıştır.

{26959}

Güneş ışınları etkisi ile ortaya çıkabilecek göz hastalıkları hangileridir?

Güneş ışınlarına bağlı kısa ve uzun vadede ortaya çıkabilecek göz hastalıkları arasında: korneada (gözün en ön kısmında yer alan saydam yapı) güneş yanığı, katarakt (gözümüzün içinde bulunan ve normalde şeffaf olan merceğin bulanıklaşması), makula dejeneresansı (sarı nokta hastalığı), bazı göz kanserleri, göz kapağı kanseri, pterjium (kornea üzerine uzanan damarlı doku) gibi hastalıklar sayılabilir. Bu hastalıkların çoğu yaşam boyu maruz kalınan ultraviyole ışınların birikici etkilerine bağlı ortaya çıkmaktadır.

Dolayısı ile gelecekte ultraviyole ışınlara bağlı göz hastalıklarının gelişim riskini azaltabilmek için erken çocukluk yaşlardan itibaren gereken tedbirler alınmalıdır. Bu tedbirler, güneş gözlüğü ve şapka kullanımıdır.

Güneş gözlüklerinin sadece sıcak ve güneşli yaz aylarında takılması ne kadar doğrudur?

Bazı insanlar güneş gözlüğünü sadece güneşli havalarda kullanılması gerektiğini düşünürler. Açık ve güneşli havalarda oldu gibi ultraviyole ışınları kapalı ve bulutlu havalarda da aynı oranda etkilidir. Güneş ışınlarının aynı zamanda kar tabakası üzerinden yansıması en az yaz aylarında olduğu kadar göze zarar verebilmektedir. Gözlerin korunması açısından kış ayları dahil her mevsimde güneş gözlüğü kullanmak teşvik edilmesi gereken bir davranıştır.

Ekranlardan yayılan mavi ışığın şimdilik sorun oluşturmadığı ve özel filtreli gözlük takmanın gerekli olmadığını biliyoruz.

Güneş gözlüğü seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli özellik hangisidir?

Güneş gözlüğü seçimi yaparken dikkate alınması gereken en önemli özellik, gözlük camlarının ultraviyole ışınlarına karşı koruma sağlayıp sağlamadığıdır. Gözlük camlarının ultraviyole ışınlarına karşı koruma özelliği mümkün olduğu kadar yüksek olmalıdır. İdeal olanı ultraviyole ışınlarına karşı yüzde 100 koruma sağlanmasıdır.

Gözlük özelliklerini tanımlayan bir etiketin veya çıkartmanın üzerinde mutlaka ultraviyole ışınlarına karşı koruma özeliği belirtilmiş olmalıdır. Yüzde 100 UV koruma veya UV 400 gibi ibarelerin bulunmasına dikkat edilmelidir.

Tüm bu bilgilerin ışığında göz sağlığımızı nasıl koruyabiliriz?

Belirttiğim gibi ekran karşısında en önemli problemler yorgunluk ve kuru göze bağlı yakınmalardır. Bunları önlemek, etkilerini azaltmak için mutlaka belli aralarla çalışmamıza ara vermek ve ekran karşısından uzaklaşmamız gerekmektedir. Makyajın kuru göz yakınmalarını arttırdığı akıldan çıkartılmamalıdır.

Ekranlardan yayılan mavi ışığın şimdilik sorun oluşturmadığı ve özel filtreli gözlük takmanın gerekli olmadığını biliyoruz. Ultraviyole ışınları göze zararlıdır. Yaz-kış, hava bulutlu olsa dahi bu ışınlar yeryüzüne ulaşırlar. Gözde katarak oluşumunu hızlandırdıkları gibi retina yani ağ tabakada sorunlar oluştururlar ve halk arasında “sarı nokta hastalığı” olarak bilinen makula dejenerasyonu hızlandırır, ağırlaştırırlar.

Ultraviyole ışınlarının zararını en aza indirmek için dış ortamlarda yaz-kış güneş gözlüğü takılmasını, deniz kıyısında şapka kullanılmasını öneriyoruz. Güneş gözlükleri gözü kapatacak büyüklükte olmalı ve ultraviyole ışınlarını bloke etmelidir.