HPV Aşısı Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey
Yazı Boyutu:
Amerikan Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümü doktorlarından Prof. Dr. Kayhan Yakın, HPV Aşısı hakkında tüm merak edilenleri anlattı.
HPV Virüsü Nedir?
İnsan papilloma virüsü (human papilloma vrüs-HPV), erkek ve kadınlarda genital bölgede siğiller veya anogenital ve orofaringeal kanserlere yol açabilen, cinsel yolla bulaşan bir virüstür. Bu virüs, yaşamın ilerleyen dönemlerinde rahim ağzı kanseri başta olmak üzere genital kanserler ve ağız-boğaz kanserine yakalanma riskini artırır.
HPV Virüsü Nasıl Bulaşır?
HPV enfeksiyonu çok yaygındır. Aşılanmamış insanların %70’inden fazlasının HPV virüsü ile karşılaşmış oldukları düşünülmektedir. Bunun sebebi çok kolay bulaşma özelliğine sahip olmasıdır. Prezervatif kullanımı bulaş riskini azaltmakla birlikte tamamen ortadan kaldırmamakta, genital bölge teması ile kolayca bulaşabilmektedir. HPV virüsü vücuda girdikten sonra genital bölge cildinde varlığını sürdürür. Çoğu zaman kişinin bağışıklık sistemi virüsün çoğalmasını kısıtlayacak ve hücre yapısını bozmasına engel olacaktır. Ancak bazı kişilerde virüs bağışıklık sisteminin baskısından kurtularak hastalığa yol açabilmektedir.
HPV Türleri Nelerdir?
HPV virüsünün birçok farklı türü vardır. Bazı türler hastalığa yol açma yönünden daha yüksek risk taşırlar. Yüksek riskli HPV genotipleri olarak adlandırılan tip 16 ve 18 rahim ağzı kanserlerinin büyük çoğunluğunda altta yatan sebep olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine 31, 33, 45, 52 ve 58 numaralı genotipler kanser gelişimi açısından yüksek riskli gruba dahildir. Genital bölgede görülen siğillerin yüzde 90’ından ise HPV tip 6 ve 11 sorumludur.
Rahim Ağzı Kanseri Önlenebilir Mi?
HPV virüsüne bağlı gelişen bu hastalıklar aşılar sayesinde engellenebilmektedir. HPV aşısı kanser gelişimini önleme gücüne sahip bir aşıdır. Aşının iki tipi mevcuttur. Dörtlü aşı (Gardasil 4) HPV tip 6, 11, 16 ve 18’e karşı koruma sağlamaktadır. Dokuzlu aşı ise (Gardasil 9) HPV tip 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58’e karşı olup daha geniş kapsamlı bir koruma sağlamaktadır. Ülkemizde halen sadece dörtlü aşı mevcut olup uygulama devlet sağlık sigorta sistemi tarafından karşılanmamaktadır.
HPV Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Aşı 9-14 yaş arası için iki doz, daha sonraki yaşlar için üç doz olarak önerilmektedir. Ancak Dünya Sağlık Örgütü Nisan 2022’de daha az sayıda doz ile de etkin bağışıklık elde edilebildiğini bildirmiş ve birincil hedef olarak 9-14 yaş arası kızların bir veya iki doz ile aşılanmalarını önermiştir. 15-20 yaş arası genç kadınlar için yine bir veya iki dozluk aşı programı, 21 yaşından büyük kadınlar için ise 6 ay ara ile iki doz aşı programı önerilmektedir. Daha önceden HPV varlığı saptanmış olması aşıdan elde edilecek beklentileri azaltmakla birlikte aşı yapılması için bir engel teşkil etmemektedir. Güvenilirliği ile ilgili bilginin sınırlı olması nedeniyle hamilelik sırasında HPV aşısından kaçınılır.
Erkekler HPV Aşısı Yaptırabilir Mi?
Aşılar anogenital siğillere karşı da koruma sağlar. Erkeklerde HPV ile ilişkili hastalık yükü kadınlara göre daha az olmasına karşın aşı hem erkekleri anogenital ve ağız-boğaz hastalıklarına karşı koruyacak hem de kadınlara virüs bulaştırma riskini azaltacaktır.
Hem tescil denemelerinden hem de lisans sonrası güvenlik gözetim sistemlerinden elde edilen veriler, aşının güvenli olduğunu ve hafif enjeksiyon bölgesi reaksiyonları dışında belirgin bir yan etkiye sebep olmadığını göstermektedir. Aşılama sonrası senkop (bayılma) olayları, HPV aşılamasına özgü görünmese de potansiyel bir yan etki olarak kabul edilir ve aşı sonrası yarım saatlik gözlem önerilir.
Aşının, HPV enfeksiyonu için bir tedavi olmadığı unutulmamalıdır. HPV aşısı yapılmış olması, rahim ağzı kanseri tarama önerilerini değiştirmemektedir.
