Migren ve Migrene Bağlı Göz Hastalıkları Hakkında Her Şey

Migrenin nedenleri ve özellikleri nelerdir? Migren neden kalıcı görme kaybı yapar? Tetikleyici faktörler nelerdir? Migren ile ilgili merak edilen her şeyi, alanının en başarılı isimlerinden Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Murat Karaçorlu’ya sorduk.

Prof. Dr. Murat Karaçorlu

Bilim Akademisi (BA) Asli Üyesi olan Profesör Karaçorlu, Tıp Fakültesi ve Göz Hastalıkları eğitimlerini İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve Louisiana Devlet Üniversitesinde almıştır. 1990 yılında Doçent ve 1997 yılında Göz Hastalıkları Profesörü olmuştur. Amerikan Oftalmoloji Akademisi’nin de üyesi olan Dr.Karaçorlu “İstanbul Retina Enstitüsünü” nün kurucusudur. Retina hastalıkları, katarakt cerrahileri, sarı nokta hastalığı, şeker hastalığının göz problemleri, prematüre ve çocuk gözü ve cerrahisi ve laser tedavileri konusunda uzmandır.

Migrendeki göz yakınmalarına ve kalıcı görme kaybı yapma tehlikesi olup olmadığına geçmeden önce migren hakkında genel bilgilerden başlayalım. Migren nedir? Anlatır mısınız?

Baş ağrısı, toplumun %90’ında görülen yaygın bir şikayettir. Direkt olarak baş ağrısı ile ortaya çıkan, bir başka hastalık ile bağlantısı olmayan baş ağrıları; primer baş ağrılarıları olarak nitelenir ve tüm baş ağrısı şikayetlerinin %90’ını oluşturur. Primer baş ağrıları arasında yer alan migren, herhangi bir yaş döneminde başlayabilen ve ilerleyen yaşlarda sıklığı azalan bir baş ağrısı türüdür.

Migrenin görülme sıklığı nedir?

Migren her 20 erkekten 1’inde ve her 5 kadından 1’inde görülmekte ve Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre, dünyada iş gücünü kısıtlayan hastalıklar listesinde 19. sırada yer almaktadır.

Migrenin nedeni nedir?

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik veya çevresel faktörlerin rol oynadığı bilinmektedir. Atakların ortaya çıkmasına, serotonin de dahil olmak üzere beyin kimyasallarında yaşanan dengesizliklerin neden olduğu düşünülmektedir. Migren atakları sırasında beyin zarlarında ağrıyı ortaya çıkaran bazı kimyasallar salgılanır ve bu da migren ağrısının ortaya çıkmasına neden olur.

“Klasik migren” ile “göz migreninin” arasında ne fark vardır?

Migren ile göz migreni arasında en büyük fark, göz migreninde baş ağrısının hafif ya da hiç olmayışıdır. Ayrıca migrende göze ait yakınmalar genellikle her iki gözde gelişirken, göz migreninde tek taraflı yakınmalar daha fazladır.

Migrenin tetikleyicileri nelerdir?

• Kabuklu kuruyemiş

• Çikolata gibi bazı yiyecekler

• Kırmızı şarap

• Çay ve kahve tüketimi

• Öğün atlamak veya öğünü geciktirmek

• Yeterli su içmemek

• Az ya da fazla uyumak

• Yoğun egzersiz yapmak

• Uzun süreli yolculuklar

• Çok parlak ve yanıp sönen ışıklar

• Keskin kokular

• İklim değişiklikleri

• Hava kirliliği

• Sigara dumanı

• Stres

• Kadınlardaki hormonal değişimler (adet dönemi)

• Doğum kontrol hapları migreni tetikleyen faktörler arasındadır.

{773515}

Migrenin en önemli belirtisi nedir?

Migrenin en büyük belirtisi şiddetli tek taraflı baş ağrısıdır. Zaman zaman taraf değiştirebilen bu tek taraflı baş ağrılarında genel olarak bir tarafa daha fazla eğilim vardır. Migrende baş ağrısı sıklıkla şakaklarda ve bazen göz veya gözün arkasında yerleşir. Alın, başın arka tarafı ve kulağın hemen arkası migren baş ağrısının en çok görüldüğü yerlerdir.

Migrenin baş ağrısı dışında belirtileri nelerdir?

Migrenin kaç tipi vardır?

Migren genel olarak iki gruba ayrılır. Aura’lı denen ön belirtili migren ve aurasız migren. Migrenlerin yalnızca %10’u auralıdır.

Auralı migren ne demektir?

Aura, ön belirtili migrende rastlanan şikayetlerdir. Bu belirtilerin çoğu görmeyle ilgilidir. Hasta ağrısı başlamadan yarım ya da 1 saat önce bazı hastalarda daha önce aşağıdaki belirtiler görülmeye başlar.

• Parlak ışıktan rahatsız olma

• Zigzag şeklinde çizgiler görme

• Bulanık görme

• Bir alanda veya bir bölgede görme kaybı

• Kolda, bacakta uyuşma

• Baş dönmesi

• Konuşmayla ilgili bozukluklar görülür. Bu durum 20–30 dakika sürer ve ardından ağrı başlar.

Migren kimlerde daha sık görülür?

18-65 yaş arası toplumda kadınlarda migren görülme oranı erkeklere göre 3 kat daha fazladır. Doğurganlık yaşlarındaki kadınlarda ise üç kadından birinde migren görülür.

Migren kadınlarda neden daha fazla görülmektedir?

Bu, kadınların hormonal düzeniyle ilgili bir durumdur. Menopozda seyrekleşir. Hamilelikte de migren krizleri azalır.

{773356}

Migren çocukluklarda da görülür mü?

Migrenin çocukluk çağında görülme oranı % 3-5 kadardır. Bu rakam ergenlikten sonra %10 ve üstüne çıkar.

• Uyku düzensizliği

• Uyuma güçlüğü

• Nedensiz kusma

• Araba tutması olan çocuklarda ileride migren gelişme olasılığı daha fazladır.

Migrenin başlangıç yaşı nedir?

Migren, çocukluk çağı başlangıçlı olabilse de çoğunlukla ergenlik döneminde başlar. Hastaların %80’inden fazlasında atakların başlangıcı 30 yaşından öncedir.

Migren ağrısının özellikleri nelerdir?

Genelde ağrı başın tek tarafındadır. Ağrı zonklayıcı özellikte, orta veya şiddetlidir. Bulantı, kusma olur. Krizler (ataklar) halinde gelir. Ağrı birkaç saatten, bir-iki güne kadar sürebilir. Auralı tipinde, ağrı başlangıcında görme bozuklukları olur. Baş hareketleri ve fiziksel aktiviteyle ağrı artar. Işıktan ve sesten rahatsız olma sık olarak görülür.

Migrenin ailesel özelliği var mıdır?

Migrenin ailesel özellik gösterdiği uzun zamandır bilinmektedir. Ailesinde migren olan kişilerin çocuklarında migren olma riski, toplumdaki diğer bireylere göre daha yüksektir. Genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol aldığı bir hastalık olan migren, saf genetik geçişli bir hastalık değildir. Bugün için migren, genetik faktörlerin çevresel faktörlerle etkileşim gösterdiği kompleks çok genli (poligenik) bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Auralı migrende genetik faktörlerin aurasız migrene göre daha fazla rolü olduğu bilinmektedir.

Migrende göze ait şikayetler nelerdir?

Göze ait şikayetler en sık auralı migrende görülür. Bu şikayetler;

• Yanıp sönen ışıklar görmek

• Nesneleri büyük görmek (makropsi)

• Nesneleri küçük görmek (mikropsi)

• Zik-zaglı çizgiler, şekiller görmek

• Tünel içinden bakıyormuş gibi görmek

• Görme alanında karaltılar, parlak yıldızlar, yanıp sönen ışıklı noktalar, kıvılcımlar, şimşekler görmek, noktaların büyüyüp skotom denilen kör alanlar oluşturması

• Görme kaybı şeklinde olabilir.

Bu görüntüler göz kapatıldığında da devam eder. Görsel şikayetler 60 dakika boyunca sürebilir ve belirtiler yok olduğunda ağrı atakları başlar.

Migrene neden göz yakınmaları eşlik eder?

Kortikal yayılan depresyon sonucu serebral (beyin) kan akımı azalmakta ve aura olarak adlandırdığımız görsel şikayetler görülmektedir.

{773264}

Migren kalıcı görme kaybı yapar mı?

Auralı migren bulgularından biri olan görme alanı kayıpları geçicidir. Hastada kalıcı görme kaybı yapmaz.

Migren hangi göz hastalıkları ile karışır?

Auralı migrende görülen yanıp sönen ışıklı noktalar, kıvılcımlar, şimşekler görmek retina yırtığı ile geçici görme alanı kayıpları glokom (göz tansiyonu) ile karışabilmektedir. Gerek retina yırtığı ve dekolmanı, gerekse glokom tedavi edilmediği taktirde görme kayıplarına yol açacağından göze ait şikayetlerin varlığında hasta mutlaka bir göz hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmelidir.

Migren atağının olmaması için ne yapılabilir?

Düzenli beslenme ve uyku migrenin ortaya çıkmasını engelleyici unsurlardır. Bunun yanı sıra migreni tetikleyen unsurların bilinmesi ve bunlardan kaçınılması da migren ataklarının sıklığını azaltmaktadır.

Migren nasıl tedavi edilir?

Migren nedeniyle hastaların hayat kalitesi belirgin derecede düştüğü için atakların tedavi edilmesi çoğunlukla gereklidir. Karanlık ve sakin bir odada, buz paketi koyarak dinlenmek ağrının giderilmesini kolaylaştırır. Genellikle hasta ağrıdan kurtulmuş olarak uyanır.

Migrende ilaç tedavisi ataklardan korunmaya yönelik “profilaktik” (önleyici/koruyucu) tedavi ve atağın ağrı, bulantı, kusma gibi yakınmalarının giderilmesine yönelik “atak (akut/ağrı) tedavisi” olarak iki şekilde yapılır. Profilaktik tedavi belirli bir süre boyunca düzenli ilaç kullanarak ağrı sıklığını ve şiddetini azaltılmaya yöneliktir.

{772299}

Kimler migren için sürekli tedavi olmalıdır?

Atak tedavisine yeterli cevap vermeyen ve/veya atak tedavilerinin yan etkilerinin tolere edilemez düzeyde olduğu, ayda 5’den fazla sayıda migren atağı geçiren hastalarda profilaktik (koruyucu/önleyici) tedavi gerekir. Ayrıca 48 saatten uzun süren migren atakları, hasta tarafından subjektif olarak dayanılmaz şiddette bulunan migren ağrıları da profilaksi gerektirir. Migrene bağlı kayıpların (işgücü, sosyal yaşam) yani kısıtlılığın düzeltilmesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi de tek başına profilaksi endikasyonu kabul edilmelidir. Bu tür tedavi için hastaların nöroloji uzmanlarına başvurmaları ve tedavilerinin düzenlenmesini sağlamaları gerekmektedir.